Birleşmiş Milletler’in yıllık iklim değişikliği etkinliği olan Taraflar Konferansı’nın 29. Toplantısı (COP29), bu yıl 11-24 Kasım 2024 tarihleri arasında Azerbaycan’da gerçekleştirilecek olup bu durum, küresel iklim müzakerelerinde önemli bir dönüm noktasını temsil etmektedir. Bu yılki konferans, iklim finansmanı, enerji geçişi ve iklim değişikliği etkileriyle uluslararası işbirliği gibi birkaç temel tema üzerinde yoğunlaşmaktadır. Tartışmalar, dünya genelinde iklimle ilgili felaketlerin artmasının ardından iklim eylemi için artan bir aciliyetle gerçekleşmektedir.[i]
COP29’da en acil meselelerden biri, gelişmekte olan ülkelere yeterli iklim finansmanı sağlamaktır. Daha önce belirlenen yıllık 100 milyar dolarlık hedef, sürekli olarak tartışma konusu olmuş ve yalnızca bir kısmı karşılanabilmiştir. Bu yıl müzakereciler, iklim adaptasyon ve azaltma çabalarını desteklemek için sürdürülebilir bir finansman çerçevesi oluşturmak için çalışmaktadır. Azerbaycan, bu finansal zorlukları aşmak amacıyla fosil yakıt üreten ülkelerden ve özel sektörden katkılar toplayarak 1 milyar dolarlık İklim Eylem Fonu oluşturmayı önermiştir.
Azerbaycan’ın COP29’a ev sahipliği yapmasının birkaç önemli nedeni bulunmaktadır. Ülke, Avrupa ve Asya’nın kesişim noktasında stratejik bir konuma sahiptir ve enerji transitinde önemli bir rol oynamaktadır. Bakü’de COP29’un düzenlenmesi, Azerbaycan’ın fosil yakıt bağımlı bir ekonomiden sürdürülebilir enerji uygulamalarını içeren bir ekonomiye geçişini sergilemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca Bakü Hükümeti, yeşil yatırımları teşvik etmeyi hedefleyen İklim Finansmanı, Yatırım ve Ticaret için Bakü İnisiyatifini başlatmıştır.[ii]
Konferansta, 2030 yılına kadar küresel enerji depolama kapasitesinin altı kat artırılması gibi iddialı hedefler tartışılmaktadır. Bu hedef, yenilenebilir enerji entegrasyonunun önemini ve güvenilir bir enerji geçişini desteklemek için sağlam enerji depolama çözümlerine olan ihtiyacı vurgulamaktadır. Ayrıca dijitalleşmenin iklim çözümlerine entegrasyonu, iklim okuryazarlığının artırılması ve temiz enerji teknolojilerinde uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesi gibi çok sektörlü sinerjilerin önemine de vurgu yapılmaktadır.
COP29 ayrıca tarım ve insan gelişimi gibi kritik sektörleri de ele almaktadır. Bu alanların iklim dayanıklılığıyla bağlantısını kabul ederek katılımcılar, iklim etkilerine karşı toplumsal dayanıklılığı artıracak adaptasyon stratejilerine odaklanmaktadır. Azerbaycan başkanlığı, iklim finansmanının anlamlı bir iklim eylemi için anahtar olduğunu vurgulayarak gelişmiş ülkelerin en çok iklim değişikliği etkilerine maruz kalan ülkelere daha fazla katkıda bulunmaları gerektiğinin altını çizmektedir.
COP29’un sonuçları, küresel iklim politikalarını şekillendirmede kritik öneme sahip olacaktır. İklim finansmanının güvence altına alınması, uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesi ve enerji geçişi zorluklarının ele alınması, iklim değişikliğinin çok yönlü doğasını tanıma yönündeki artan bir kabulü yansıtmaktadır. Azerbaycan’ın ev sahibi rolü, yalnızca bu zorlukların ele alınmasındaki kararlılığını değil, aynı zamanda küresel enerji alanındaki stratejik konumunu da göstermektedir.
2022 yılında küresel CO₂ emisyonları yaklaşık 36.4 milyar ton olarak tahmin edilmiştir ve bu, 2019 seviyelerinin üzerine çıkmıştır. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Raporu, karbon emisyonlarının son on yılda her yıl artış gösterdiğini vurgulamaktadır. Küresel ortalama sıcaklık, sanayi öncesi döneme göre yaklaşık 1.1°C artmıştır. Hedeflenen 1.5°C’lik artış eşiğine yaklaşırken, bu durum iklim değişikliğinin etkilerini daha da kötüleştirebilir.[iii] 2021 yılında yayımlanan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Raporu, 1.5°C sınırına ulaşmanın olasılığının her geçen yıl düştüğünü belirtmektedir. 2020 yılında iklim değişikliği nedeniyle meydana gelen doğal afetlerin sayısı artmıştır. Örneğin 2020 yılında yalnızca ABD’de 22 büyük doğal afet meydana gelmiş ve bu, 95 milyar dolara mal olmuştur. Ayrıca IPCC raporları, iklim değişikliğinin su kaynakları, tarım ve ekosistemler üzerindeki etkilerini giderek artırdığını göstermektedir.[iv]
Sonuç olarak COP29, Azerbaycan’ın enerji jeopolitiğindeki önemini bir kez daha gün yüzüne çıkartacaktır. Hazar Denizi’ndeki zengin enerji kaynaklarıyla ön plana çıkan Azerbaycan hem Avrupa hem de Asya pazarlarına enerji sağlayabilen stratejik bir konumda bulunmaktadır. Avrupa, enerji güvenliğini artırmak için alternatif kaynaklar arayışındadır ve Azerbaycan bu anlamda önemli bir tedarikçi olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca ülke, enerji geçişi sürecinde yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapma hedefleriyle, uluslararası iklim anlaşmalarına uyum sağlamaya çalışmaktadır. Bu, ülkenin COP29 gibi platformlarda daha aktif bir rol oynamasına olanak tanımaktadır. Azerbaycan, enerji jeopolitiği açısından hem kaynak zenginliği hem de stratejik konumuyla COP29 gibi uluslararası platformlarda dikkat çekici bir rol oynamaktadır. Bu durum, ülkenin iklim politikaları ve enerji geçişi süreçlerinde daha fazla söz sahibi olmasına olanak tanımaktadır. En nihayetinde Azerbaycan’da düzenlenen bu konferans küresel anlamda fosil yakıtlara bağımlı ülkelerin yeşil dönüşüme başlaması için büyük bir örnek teşkil etmektedir.
[i] COP29, https://cop29.az/en, (Erişim Tarihi: 15.10.2024).
[ii] “COP29 must drive new climate solutions: UNFCCC chief”, News.Az, https://news.az/news/cop29-must-drive-new-climate-solutions-unfccc-chief, (Erişim Tarihi: 15.10.2024).
[iii] “Climate Action”, UN, https://www.un.org/en/climatechange, (Erişim Tarihi: 15.10.2024).
[iv] “IPCC Data”, IPCC, https://www.ipcc.ch/data/, (Erişim Tarihi: 15.10.2024).
