Avustralya İşçi Partisi Yayınlar Daimî Komitesi Başkanı Fatima Payman, 25 Haziran 2024 tarihinde parlamentoda Filistin devletinin tanınmasını destekleyen önergeyi oylaması nedeniyle Avustralya gündeminde yer almaktadır. Oylama sırasında Başsavcı Michaelia Cash, Fatima Payman’a önergeyi oylamasının Albanese Hükümeti’ne karşı bir başkaldırı olduğunu vurgulamıştır. Yaşanılan tartışma sonrasında Avustralya İşçi Partisi Senatörü olarak, Yeşiller Partisi’nin sunduğu İsrail-Filistin hakkındaki önergeye verilen destek nedeniyle Payman, Başbakan Albanese tarafından parti disiplin kuruluna sevk edilmiştir.[i]
Senatör Payman, yaptığı açıklamalarda grup toplantılarındaki meslektaşlarıyla temaslarının azaldığını ve hatta grup toplantılarından, komitelerden, iç grup sohbetlerinden çıkarıldığını ifade etmiştir.[ii] Buna ek olarak bazı üyelerin kendisini Senato’dan istifa etmeye zorladığını açıklamıştır. Fakat hükümet, Payman’ın istifaya zorlandığına dair iddiaları yalanlamıştır.[iii]
Avustralya’daki ilk ve tek başörtülü federal siyasetçisi olan Fatima Payman, Afganistan’daki hükümetten kaçarak Avustralya’ya geldiğinin altını çizerek Gazze’deki yaşanan çatışmaları Avustralya’daki tüm tarafların dikkatine çekmeye çalıştığını belirtmiştir. Yaptığı basın açıklamasında, “Ailem, masum insanlara yapılan vahşete sessiz kalan biri olmam için Afganistan’dan gelmedi” sözleriyle oylamadaki kararının arkasında olduğunu açıklamıştır.
Avustralya Ulusal Partisi Senatörü Matt Canavan, Fatima Payman’ı desteklemiş ve İşçi Partisi’ndeki bütün senatörlerden daha cesur olduğunu söyleyerek sert eleştiride bulunmuştur.[iv] Payman’a verilen bu destek büyük bir öneme sahiptir. Çünkü Gazze’de yaşanılan çatışmayı Avustralya gündemine taşıma çabasının sonucu olarak parti içindeki muhalefete karşı tek başına mücadele etmek zorunda kalmıştır.
Filistinli sivillerin haklarını savunduğu için İşçi Partisi’nden uzaklaştırılmasının ardından Fatima Payman, 4 Temmuz 2024 Perşembe günü partiden ayrılmıştır. Yeşiller Partisi’nin sunduğu önergeye verdiği destek ve ardından gelen istifası, sadece Avustralya’da değil, dünya kamuoyunda da büyük yankı uyandırmıştır. Mayıs ve Haziran aylarında sunulan önergelerin reddedilmesi, Payman’ın muhalefet önergesine olan desteği ve bu adımın istifayla sonuçlanması büyük bir ses getirmiştir. Ancak Dışişleri Bakanı Penny Wong’un daha önce Filistin devletini tanıma doğrultusundaki adımların ve bölgedeki şiddeti kınamasını hatırlatmak önemlidir.[v]
Bu bağlamda, Payman’ın Filistin devletinin tanıması için verdiği çabaların sert tepkilere ve istifaya yol açması, Avustralya’nın Filistin politikasında olası değişimlerin tartışılmasına yol açmıştır.
Avustralya’nın Payman istifası sonrası Filistin’e karşı tutumunu analiz etmeden önce geçmiş politikalarını sunmak önemlidir. Yapılan kamuoyu araştırmalarına göre; Avustralya halkı, hükümetin İsrail-Filistin sorununa yönelik insan hakları ve uluslararası hukuku temel alarak politika izlemesini desteklemektedir. Bu çalışmalara göre; Avustralya halkının yüzde 80’i hükümetin İsrail-Filistin müzakerelerini insan hakları doğrultusunda gerçekleştirmesini desteklemekte ve İsrail yerleşimlerine karşı olduklarını belirtmektedir.[vi] Genel olarak yapılan anketler ve araştırmalara bakıldığında Avustralya halkının büyük bir çoğunluğu “İsrail karşıtı” bir dış politikanın taraftarıdır.
Avustralya halkının İsrail-Filistin çatışmasında insan hakları odaklı politika temennisine karşılık, Avustralya Hükümeti adil “iki devletli” çözüm önerisini desteklemektedir. Ancak bölgede barışın sağlanmasını ve insan haklarını önemsediğini açıklayan Avustralya, Birleşmiş Milletler nezdindeki oylamalarda Filistin’i desteklemeyi reddetmektedir. Bu durum Avustralya’nın Filistin dış politikasının uygulamada paralel hareket etmediği sonucunu doğurmaktadır.
Bu bağlamda, iktidar partisi olan İşçi Partisi Milletvekili Fatima Payman’ın Filistin’i desteklemesinden ötürü istifasının gerçekleşmesi Avustralya’nın Filistin dış politikasının samimi olmadığını ortaya koymaktadır. Hem iç hem dış politikadaki dengeleri değiştirecek güçte olan Payman’ın istifası, gelecekte Avustralya-Filistin diplomatik ilişkilerinin ve parti içi dinamiklerin üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.
Sonuç olarak Fatima Payman’ın İşçi Partisi’nden ihracı, Avustralya’nın Filistin politikasındaki çelişkileri net bir şekilde gözler önüne sermiştir. Avustralya halkının çoğu İsrail karşıtı bir duruş sergilemesine rağmen, Başbakan Anthony Albanese liderliğindeki hükümetin tutarsızlığı dikkat çekmektedir. Çünkü “iki devletli” çözüm politikasını desteklerken, BM oylamalarında Filistin’e karşı açıkça ret oyları kullanması,[vii] bu tutarsızlığın göstergesidir. Avustralya ve dünya siyasetinde yankı uyandıran bu istifa, Payman’ın parti disiplinine aykırı olarak muhalefeti desteklemesinin sonucu değil, aynı zamanda Filistin devletine yönelik bir desteğin sonucu olarak da yorumlanması mümkündür.
Payman’ın istifası, Avustralya iç ve dış politika dengelerinde önemli ölçüde değişiklik yaratabilir. Avustralya’nın Filistin’e yönelik dış politika yaklaşımını yeniden değerlenmesi ve iç siyasetteki tartışmalardan dersler çıkarması muhtemeledir.
[i] “As it happened: Labor senator suspended after vowing to cross the floor again on Palestine; Tax reform needed to stop climb”, SMH, https://www.smh.com.au/national/australia-news-live-labor-senator-suspended-after-vowing-to-cross-the-floor-again-on-palestine-tax-reform-needed-to-stop-climb-20240701-p5jpzn.html, (Erişim Tarihi: 01.07.2024).
[ii] “Australian lawmaker suspended for supporting Palestinian state says she’s been ‘exiled’ by ruling party”, AA, https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/australian-lawmaker-suspended-for-supporting-palestinian-state-says-she-s-been-exiled-by-ruling-party/3263439, (Erişim Tarihi: 06.07.2024).
[iii] “Australian Senator resigns after Gaza vote backlash”, BBC, https://www.bbc.com/news/articles/c978ygrg54yo, (Erişim Tarihi: 07.07.2024).
[iv] “Avustralya’da “Filistin’in tanınması” önergesini desteklediği için ceza alan senatör Payman’dan açıklama”, AA, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/avustralyada-filistinin-taninmasi-onergesini-destekledigi-icin-ceza-alan-senator-paymandan-aciklama/3262759, (Erişim Tarihi: 07.07.2024).
[v] “Avustralya Dışişleri Bakanı Wong: Filistin’i tanımaya hazırız”, Euronews, https://tr.euronews.com/2024/04/09/avustralya-disisleri-bakani-wong-filistini-tanimaya-haziriz, (Erişim Tarihi: 07.07.2024).
[vi] Han, E. (2010). Australia Policy On The Israel-Palestine Peace Process: Influences And Implications, Ph.D Thesis, s. 8-9.
[vii] Han, a.g.e., s. 11-12.
