Avrupa Birliği (AB) enerji ve çevre bakanları, Paris Anlaşması’nın iklim hedeflerine uyum sağlamayla ilgili zorlukları tartışmak üzere 13 Temmuz 2023 tarihinde Valladolid’de ortak bir oturumda bir araya gelmişlerdir. Hükümetin Başkan Yardımcısı ve Ekolojik Dönüşüm ve Demografik Sorumluluk Bakanı Teresa Ribera, AB (Norveç, İzlanda ve İsviçre dahil olmak üzere) enerji ve çevre bakanları ile Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP28) başkanlığının katılımıyla bir toplantı gerçekleşmiştir. Ayrıca bu toplantıya Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da katılmıştır. 30 Kasım-12 Aralık 2023 tarihleri arasında Dubai’de düzenlenmesi planlanan COP28’e Birleşik Arap Emirlikleri Sultanı Ahmed Al Jaber başkanlık edecektir.[1]
Valladolid’deki toplantının ana gündem maddeleri; sanayi devri öncesi dönemlere göre küresel sıcaklıkta 1,5°C’lik bir artışı önleme hedefi, enerji sektörünün bu hedefe ulaşmada oynaması gereken rol ve adil bir geçişin teşvik edilmesi gibi konular olmuştur.
Timmermans, küresel emisyonların yüzde 80’inden sorumlu olan G20 ülkelerinin daha fazla karbon azaltması gerektiğini belirtirken, iklim krizinin sonuçlarıyla başa çıkmak için daha fazla desteğe ihtiyaç duyduklarını vurgulamıştır.[2]
Valladolid’deki toplantıyı takiben çevre ve enerji bakanları, enerji sektörünün COP28’e katkısını tartışan bir oturuma katılmışlardır. Bu oturumda çevreyi karlı bir şekilde korumak için birden fazla temiz teknolojiyi teşvik eden Solar Impulse Vakfı’nın Başkanı İsviçreli girişimci Bertrand Piccard da yer almıştır. Bu etkinlikte; iç enerji pazarının bütünleşmiş ve dijitalleştirilmiş bir şekilde nasıl başarılabileceği, enerji sektöründe değer zincirini güçlendirmenin ve açık stratejik bağımsızlık perspektifinden enerji sektöründe güvenliği nasıl sağlayabileceği gibi konular ele alınmıştır.[3]
AB tarafından düzenlenen toplantı, COP28 öncesi AB üyelerinin ortak bir deklarasyonla taleplerini ve sorumluluklarını ilan etmelerini sağlamıştır. Toplantı, AB ülkelerinin COP28 öncesi deklarasyon toplantısı olarak kabul edilmiştir.
İlk olarak, yeni yenilenebilir enerji kaynaklarının yıllık kullanımının 2030 yılına kadar üç katına çıkması gerektiği belirtilmiştir. İkinci olarak, enerji verimliliğinin son on yıla kıyasla iki kat artması gerektiği ifade edilmiştir. Son olarak da dünyanın “2050 yılından önce fosil yakıtların büyük ölçüde kullanımını sona erdirmesi” çağrısı yapılmıştır.
Timmermans’ın açıklamalarında karbon yakalama ve depolama (CCS) teknolojisi de yer almaktadır. Timmermans, bu teknolojinin fosil yakıtların aşamalı olarak sona erdirilmesinde yalnızca zor azaltılabilir sektörlerde minimal bir rol oynaması gerektiğini belirtmiştir. Sektörün, bunun başarılabilir olduğunu ve karbon azaltma teknolojilerine yönelik inandırıcı yatırım stratejileri sunmakla yükümlü olduğunu belirtmiştir.[4]
AB’nin iklim kriziyle ilgili taahhütlerini gerçekleştirebilmek için atmış olduğu yenilebilir enerji hamleleri, Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında rafa kalkmıştır. Enerji arz-güvenliği dengesi sağlanmadan, COP28 sonrasında gelişmiş ülkelerin karbon sıfır politikalarına önem vermeleri beklenmemektedir. Karbon yakalama teknolojileri ve hidrojenin yakıt olarak kullanılması, iklimle mücadelenin enerji ayağında güneş ve rüzgâr santrallerini gölgede bırakacağı söylenebilir.
COP28 ve Paris İklim Anlaşmaları’ndan kaynaklı yükümlülükleri olan ülkeler, iklim değişikliğine karşı atacakları adımları küresel enflasyonun olmadığı ve arz-talep dengesinin yakalandığı dönemlere ötelemesi mümkün olmuştur.
Bu çerçevede Dakar Bildirisi’nden önce yapılmış olan AB toplantısı aslında bu bildirinin temel etki alanını oluşturmaktadır. Az gelişmiş ülkeler tarafından hazırlanan Dakar Bildirisi, iklimin etkilerini ortaya koymuş ve AB gibi gelişmiş ülkelerin yükümlülüklerini hatırlatmıştır. COP28 Zirvesi öncesi ülkelerin hala karbon salınımı konusunda net verileri vermemesi ve taahhütleri uygulamaması gibi problemlerin gölgesinde artık yapıcı kararların ve ısrarcı politikaların gelişeceğini söylemek pek mümkün değildir.
[1] “EU’s Energy and Environment Ministers Discuss Next Steps for COP28”, Spanish Presidency, https://spanish-presidency.consilium.europa.eu/en/news/rim-medio-ambiente-energia-dia-2/, (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] “EU To Push for Fossil Fuel Phaseout ‘Well Ahead’ Of 2050 At COP28 Climate Summit”, Euronews Green, https://www.euronews.com/green/2023/07/13/eu-to-push-for-fossil-fuel-phaseout-well-ahead-of-2050-at-cop28-climate-summit, (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
