24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı,[1] Avrupa siyasetini derinden sarsmış ve küresel sistemi ciddi biçimde etkilemiştir. Bu savaş, 1991 yılında Soğuk Savaş’ın bitmesinden[2] sonra küresel sistemi en çok sarsan güvenlik kaygılarının başında gelmektedir. Zira Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) karşı yürüttüğü tarihsel rekabet de bu savaşın önemini ve gidişatını etkilemektedir. Nitekim mevzubahis savaş, Batı ile Rusya’nın arasının tamamen açılmasına neden olmuştur.
Rusya ile Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında karşılıklı bağımlılık çerçevesinde önemli ekonomik ilişkiler mevcuttur. Öte yandan ABD de Brüksel’in Moskova’ya karşı daha şahin bir politika izlemesini istemektedir. Ancak ekonomik anlamda inşa edilmiş olan grift ilişkiler de AB’nin bahse konu olan duruma yaklaşımını etkilemektedir. Zira AB’den Rusya’ya karşı petrol tavan fiyat uygulaması[3] da dahil olmak üzere birçok ciddi yaptırım kararı çıkmıştır.[4] Ancak bu yaptırım kararları Rusya’yı olduğu kadar AB ekonomisini de derinden etkilemiştir.
Söz konusu durum da Rusya-Ukrayna Savaşı’na ve bilhassa da Moskova’ya yaklaşım noktasında Batı kutbunda bazı fikir ayrılıkları ortaya çıkarmıştır. Özellikle de İngiltere’nin 2020 yılında Brexit ile AB’den ayrılmasının[5] ardından gün yüzüne çıkan bahse konu fikir ayrılıkları Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından tam anlamıyla derinleşmiştir.
Bu bağlamda ayrışma, temel olarak ABD ve İngiltere gibi transatlantik aktörleri ile Fransa ve Almanya’nın başını çektiği Kıta Avrupası arasındadır. Nitekim Washington ve Londra Moskova’ya karşı daha sert ve agresif bir politika izlenmesini savunurken; Berlin ve Paris, ekonomik çıkarlar, enerji krizi ve karşılıklı bağımlılık kapsamında daha ılımlı bir politika izlenmesinden yanadır. Bu noktada Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında Almanya’nın üzerinde bir baskının olduğu öne sürülebilir. Nitekim mevzubahis durumda dış dinamiklerin belirleyici bir rol oynayabileceği iddia edilebilir. Zira Polonya gibi Rusya karşıtı Doğu Avrupa ülkelerinin Berlin’e karşı baskısı tıpkı Leopard tankları olayında görüldüğü gibi bir kriz sürecini tetikleyebilir.
Örneğin Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Ukrayna’ya seyir füzeleri sağlama konusunda gittikçe artan bir baskıyla karşı karşıya kalmıştır.[6] Nitekim Scholz’un Rusya karşıtlığı noktasında koalisyon ortaklarından daha temkinli bir davranış içerisinde bulunduğu bilinmektedir. Ancak Scholz’un genel başkanlığını yürüttüğü Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nden (SPD) iki parlamento üyesi, İsveç-Alman yapımı füzelerinin Kiev’e gönderilmesi çağrısında bulunanlara destek vermiştir.[7]
SPD üyesi bir milletvekili olan Andreas Schwarz, Ukrayna’nın hava gücünün yeterli olmaması nedeniyle Rusya’ya karşı yetersiz kaldığını belirtmiştir. SPD’nin parlamentodaki Dış Politika Sözcüsü Nils Schmid ise bu silahlardaki komuta yetkisinin Almanlardan ziyade Ukrayna birliklerine bırakılmasının çok önemli olduğunu, aksi takdirde Berlin’in “savaşa doğrudan katılmaya tehlikeli bir şekilde yakın olacağını” söylemiştir.[8]
Sonuç olarak Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında Avrupa’da bir görüş ayrılığı mevcuttur. Bu da Almanya üzerinde Moskova’ya yönelik daha sert bir tutum sergilemesi noktasında önemli bir baskı oluşturmaktadır. Zira bu baskının nasıl bir sonuç vereceği ve Berlin’in Rusya’ya karşı ne kadar sertleşebileceği veya Kiev’e olan desteğini ne kadar sürdürebileceği ise bir soru işaretidir. Zira enerji krizi noktasında Avrupa hala Rusya’ya karşı net bir alternatif bulamamıştır. Bu durum da bahse konu olan savaşın devam etmesi ve hatta sertleşmesi halinde 2024 yazının Avrupa için oldukça zorlu geçebileceği anlamına gelebilir.
[1] “February 24, 2023-It’s Now One Year Since Russia’s Invasion of Ukraine Began”, Cable News Network World, https://edition.cnn.com/europe/live-news/russia-ukraine-war-news-02-24-23/index.html, (Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[2] “Mikhail Gorbachev: The Soviet Leader who Helped End the Cold War”, British Broadcast Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-europe-13669848,(Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[3] “EU Agrees to Set $60 Price Cap Level for Russian Oil Exports”, Bloomberg, https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-12-02/eu-agrees-to-set-60-price-cap-level-for-russian-oil-exports#:~:text=The%20European%20Union%20agreed%20to,oil%20flowing%20to%20global%20markets., (Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[4] “Impact of EU Sanctions for European Companies in the Gulf”, Arabian Gulf Business Insight, https://www.agbi.com/opinion/james-willn-impact-of-the-eu-sanctions-for-european-companies-in-the-gulf/?gclid=CjwKCAiAuaKfBhBtEiwAht6H79jZR1GbaNisvA9KFus_sCowA4C8yO2LFOZJw78jRJdhuDoeJmESLBoC960QAvD_BwE, (Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[5] “Post-Brexit Guide: What’s Been the Impact — and How did it Happen?”, Euro News, https://www.euronews.com/my-europe/2022/12/29/brexit-draft-deal-first-of-many-hurdles-to-a-smooth-exit, (Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[6] “Scholz Under Pressure to Send Cruise Missiles to Ukraine”, Financial Times, https://www.ft.com/content/59b7db96-f4a8-4153-b86c-1ae083fc0e0b, (Erişim Tarihi: 07.08.2023).
[7] Aynı yer.
[8] Aynı yer.
