Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 27 Mart 2024 tarihinde Pekin’de üst düzey Amerikalı iş dünyası liderleriyle yaptığı toplantıda, son yılların en düşük seviyesine inen ilişkilerde istikrarlı bir iyileşmenin ortasında Amerika Birleşik Devletleri’yle (ABD) daha yakın ticari bağlar kurulması çağrısında bulunmuştur. Şi, ABD’nin Çin ithalatına uyguladığı ağır gümrük vergilerine rağmen dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki karşılıklı fayda sağlayan ekonomik bağları vurgulamıştır.[i]
Çin ekonomisi, Covid-19 salgını sırasında kendi kendine uyguladığı ve ancak 2022 yılının sonunda kaldırdığı ciddi kısıtlamalardan kurtulmak için mücadele etmiştir. Ancak Şi, Çin’in yeniden dünya ekonomik büyümesine yüzde olarak çift haneli rakamlarda katkıda bulunduğunu söylemiştir. “Çin-ABD ilişkileri dünyadaki en önemli ikili ilişkilerden biridir. Çin ve ABD’nin işbirliği yapması ya da karşı karşıya gelmesi iki halkın refahı ve insanlığın geleceği ve kaderi ile ilgilidir” demiştir.[ii]
Toplantıya katılanlar arasında yatırım şirketi Blackstone’un milyarder başkanı Stephen A. Schwarzman da yer almıştır. ABD başkanlık seçimleri öncesinde ticaret ve gümrük tarifeleri giderek daha fazla dikkat çekerken Biden yönetimi, selefi ve kasım ayındaki seçimlerde rakibi olarak görülen Donald Trump’ın Çin’den ithal edilen mallara karşı uyguladığı yaptırımları ve önlemleri hafifletme yönünde çok az işaret vermiştir.[iii]
Toplantının ardından ABD-Çin İş Konseyi yaptığı açıklamada “ticaret, yatırım ve iş dünyası güvenindeki düşüşe ilişkin endişelerimizin yanı sıra iki ülke arasındaki etkileşim ve ticari alışverişin geliştirilmesine yardımcı olma arzumuzu görüşmek üzere” ülkenin en üst düzey lideriyle diyalog kurmaktan onur duyduklarını ifade etmiştir.[iv]
Washington merkezli konseyden yapılan açıklamada, “Çin’de tüketimi arttırarak ekonomiyi yeniden dengelemenin önemini vurguladık ve hükümeti sınır ötesi veri akışı, devlet alımları, fikri mülkiyet haklarının daha iyi korunması ve düzenleyici şeffaflık ve öngörülebilirliğin arttırılması gibi uzun süredir devam eden endişeleri daha fazla ele almaya teşvik ettik” denilmiştir. Konseyin Başkanı Craig Allen da Şi ile görüşen konuklar arasında yer almıştır.[v]
Aralarında Apple’ın da bulunduğu çok sayıda yabancı firma, tedarik zincirlerinin kilit halkaları olarak Çin merkezli üreticilere ve küresel satışlarının yüksek bir yüzdesi için ülkenin 1,3 milyar tüketicisine güvenmektedir. Çin’in ABD’ye karşı eskiden oldukça yıpratıcı olan tonu son aylarda, özellikle de Şi ve Biden’ın 2023 yılı Kasım ayında San Francisco’da bir araya gelmesinden bu yana yumuşamıştır. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Hazine Bakanı Janet Yellen gibi yetkililer Çin’i ziyaret etmiş ve üst düzey liderlerle görüşmüşlerdir.[vi]
Şi, ekonomiyi desteklemek için yabancı yatırım çekmeye büyük önem vermektedir. Xinhua’nın aktardığına göre Şi, “Çin ve ABD’nin karşılıklı başarıları birbirleri için fırsatlar yaratıyor” demiştir. “Her iki taraf da birbirini ortak olarak gördüğü, birbirine saygı duyduğu, barış içinde bir arada yaşadığı ve kazan-kazan sonuçları için bir araya geldiği sürece Çin-ABD ilişkileri gelişecektir.” demiştir.
Şi’nin toplantıda, ABD ile Çin arasındaki ilişkilerin istikrarlı bir iyileşme sürecinde olduğunu ve daha yakın ticari bağlar kurulması gerektiğini vurgulaması dikkat çekicidir. Bu, özellikle Covid-19 salgını sırasında yaşanan ekonomik zorluklara rağmen, iki ülke arasındaki ticaretin ve ekonomik etkileşimin önemini vurgulamaktadır.
ABD-Çin ilişkilerinin ticari boyutu, özellikle ABD’nin Çin’e karşı uyguladığı gümrük vergileri ve ticaret kısıtlamaları gibi konularda önemli bir odak noktası olmuştur. Şi’nin açıklamaları, bu tür engellerin karşılıklı fayda sağlayan ekonomik ilişkilere zarar verebileceği ve çözümün daha yakın işbirliği ve diyalogda olduğu yönündedir.
Toplantıya katılan Ameikalı iş dünyası liderlerinin Çin’in ekonomik potansiyeline ve tüketici tabanına güvenmeleri, Çin’in küresel ekonomideki önemini ve ticaretin ana aktörlerinden biri olarak konumunu yansıtmaktadır.
Öte yandan ABD-Çin İş Konseyi’nin açıklaması, ticaretin yanı sıra uzun vadeli endişeleri ele alma ve ticari ilişkileri geliştirme arzusunu vurgulamaktadır. Bu, Çin’in düzenleyici şeffaflık, fikri mülkiyet hakları ve sınır ötesi veri akışı gibi alanlarda reform yapma isteğine işaret edebilir.
Sonuç olarak Şi’nin açıklamaları, Çin’in ekonomik gelişimine ve dış yatırımlara açık olduğunu ve ABD’yle karşılıklı kazanç sağlayabileceklerine inandığını göstermektedir. Ancak bu açıklamaların pratikte nasıl bir sonuç doğuracağı ve ABD-Çin ilişkilerinin geleceğini nasıl etkileyeceği belirsizdir.
Genel olarak bu gelişmeler ABD-Çin ilişkilerinin ticari boyutunu ve iki ülke arasındaki diyaloğun önemini göstermektedir. Bu ilişkilerin geleceği, karşılıklı işbirliği ve diyalogla şekillendirilecek gibi görünmektedir, ancak belirli zorluklar ve endişeler hala mevcuttur.
[i] “Chinese Leader Xi Issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, Associated Press News, https://apnews.com/article/china-us-trade-economy-xi-jinping-62568f1f1ba1f5d722e0e7795bb0bac6, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
[ii] “Chinese Leader Xi issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2024/03/27/china-us-trade-economy-xi-jinping/6a3a83e2-ec31-11ee-8f2c-380a821c02db_story.html, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
[iii] “Chinese Leader Xi Issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, Associated Press News, https://apnews.com/article/china-us-trade-economy-xi-jinping-62568f1f1ba1f5d722e0e7795bb0bac6, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
[iv] “Chinese Leader Xi issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2024/03/27/china-us-trade-economy-xi-jinping/6a3a83e2-ec31-11ee-8f2c-380a821c02db_story.html, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
[v] “Chinese Leader Xi Issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, Associated Press News, https://apnews.com/article/china-us-trade-economy-xi-jinping-62568f1f1ba1f5d722e0e7795bb0bac6, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
[vi] “Chinese Leader Xi issues a Positive Message at a Meeting with US Business Leaders as Ties Improve”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2024/03/27/china-us-trade-economy-xi-jinping/6a3a83e2-ec31-11ee-8f2c-380a821c02db_story.html, (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
