Son dönemde Rusya’nın Ukrayna’dan sonraki hedefinin Moldova olabileceği yönündeki iddialar güçlenmeye başlamıştır. Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşın üzerinden 2 yıl geçmesinin ardından Rusya’nın yeni hedefinin Moldova ve özellikle Transdinyester olduğu ileri sürülmektedir.[i]
Hatırlatmak gerekirse; 2024 yılının başında Moldova’nın ayrılıkçı Transdinyester bölgesinin referanduma gideceği ve Rusya Federasyonu’na katılmayı isteyeceği iddia edilmişti.[ii] Hem Moldova Hükümeti hem de Ukrayna tarafı, bu iddiaları yalanlayarak hiçbir sağlam dayanağını belirtmiş, ayrıca Ukrayna’nın Kişinev Büyükelçisi Marko Şevçenko, Transdinyester’de gerilimin artması durumunda Kiev’in Moldova’ya tam askeri destek vereceği konusunda güvence vermiştir.
Ekonomik, siyasi ve askeri açıdan Rusya tarafından desteklenen Transdinyester bölgesi, 1990 yılında Moldova’dan ayrılma almıştı. 2006 yılında yapılan benzer bir referandumda Transdinyester, Rusya’ya “katılma” yönünde ezici bir destek elde etmiş ve Moskova’yla daha yakın ilişkiler kurma arzusunu yinelemişti. Bağımsızlık veya Rusya’ya katılma referandumları ne Moldova Hükümeti ne de uluslararası toplum tarafından kabul görmüştür.
Rusya, şu ana kadar Transdinyester’i bağımsız bir devlet olarak tanımamakla birlikte Moldova’nın buradaki varlığı eleştiren açıklamalarda bulunmaktadır. Örneğin Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, “Moldova’nın Transdinyester sorununu güç kullanarak çözmeye çalışması durumunda Rusya’nın Transdinyester’deki [Rus] sakinlerini savunmak için tüm olanaklara sahip olduğuna” vurgu yapmıştır.[iii] Daha da önemlisi Rusya’nın bölgede halihazırda 2.000’e kadar askerden oluşan bir “barışı koruma” gücü bulunmaktadır. Rusya, 1992 yılından beri Transdinyester’deki Batı Askeri Bölgesi’nde iki motorlu tüfek taburundan oluşan varlığını sürdürmektedir. Ayrıca Rusya’nın bölgede halihazırda Moskova’dan çağrı gelmesi durumunda harekete geçmeye hazır binlerce paramiliter askerin bulunduğu da bildirilmektedir.[iv]
Washington merkezli Savaş Araştırmaları Enstitüsü’nün (ISW) hazırladığı bir rapora göre Transdinyester, Rusya’yla bütünleşmeyi amaçlayan başka bir referandumla ilgili tartışmaları başlatmak için yaklaşan kongreyi kullanabilir. Bu bağlamda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Federal Meclis’teki konuşması sırasında Transdinyester’in ilhakını potansiyel olarak duyurabilir, ancak mevcut durumda Putin’in bu kadar ileri gidebilme olasılığı düşük görülmektedir.
Halihazırda Moldova’nın Avrupa Birliği üyeliğine katılma çabaları, Kremlin tarafından bölgesel jeopolitik çıkarlarına yönelik bir tehdit olarak algılamaktadır. Moldova’nın AB üyeliğine adaylığı, Cumhurbaşkanı Maia Sandu yönetimindeki Avrupa yanlısı duruşuyla birleştiğinde bölgedeki gerilimi daha da artırdı. Jeopolitik rekabetler devam ederken Moldova kendisini rakip nüfuz alanları arasında sıkışmış halde bulmaktadır. Moldova Hükümeti gelişmeleri takip etme konusunda ihtiyatlı olmaya devam ederken, bölgede daha fazla provokasyon ve istikrarsızlaşma ihtimali artmaktadır.[v]
Rusya’nın bir sonraki hedefinin Gürcistan olma ihtimali de artmaktadır. 2008 yılında Gürcistan’ın ayrılıkçı Güney Osetya bölgesine ve 2014 yılındaKırım’a yönelik saldırıların ardından Rusya, 2022 yılının Şubat ayında Ukrayna’nın başkenti Kiev’i hedef alan yeni bir operasyon daha başlatmıştı.Yine bu süreçte Rusya, NATO’dan Ukrayna ve Gürcistan’a 2008 yılında verilen üyelik taahhüdünü iptal etmesini ve Rusya sınırına silah konuşlandırmama sözü vermesini istemiştir.[vi] Rusya, Gürcistan’ın NATO üyeliğini Hazar ve Karadeniz Bölgeleri’ndeki kritik enerji altyapısının kontrolünü ele geçirmeye yönelik bir hamle olarak görmektedir. En basit ifadeyle Gürcistan, Rusya’nın güneye açılan kapısıdır. Bu yüzden Moskova, Tiflis’in resmi olarak Batı kampına katılmasına karşıdır.
Gürcistan’ın muhtemel NATO üyeliği ve buna cevaben Rusya’nın bu ülkelere saldırıları, Karadeniz’in yeni bir oyun alanına ve kriz coğrafyasına dönüştüğünün açık göstergeleri olmuştur. AB ve NATO, her ne kadar Gürcistan’ı desteklese de bölgedeki Rusya faktörünü de göz ardı etmemektedirler. Hem AB hem NATO’dan gerekli desteği göremeyen Gürcistan, Ukrayna ve Moldova gibi ülkeler, Rusya karşısında yalnız kaldığını düşünmekte ve Batı’ya olan inançlarını giderek kaybetmektedirler. Rusya eğer Ukrayna’dan beklediği neticeyi alırsa, yüzünü bu kez yeniden Kuzey Kafkasya’ya çevirebilir. Batı’nın bugüne kadar Rusya’ya gerektiği tepkiyi gösterememesi, böyle bir senaryonun gerçekleşme ihtimalini yükseltmektedir.
Sonuç olarak Rusya’yı farklı alanlarda vurmaya çalışan Batılı güçler, Karadeniz’deki krizin devam etmesinden yana olabilirler. Bu yüzden Moldova ve Gürcistan’ın Batı’yla etkileşimi, sadece bölgesel gerginliğin yükseltmene yol açacaktır ve bu ülkeleri yeniden Moskova’nın hedefi haline getirecektir.
[i] “Putin ‘preparing for landgrab’ in another European country”, Metro, https://metro.co.uk/2024/02/23/putin-preparing-landgrab-another-european-country-20332430/, (Erişim Tarihi: 24.08.2024).
[ii] “Moldova’s separatist Transnistria rumoured to be seeking unification with Russia”, Intelli News, https://www.intellinews.com/moldova-s-separatist-transnistria-rumoured-to-be-seeking-unification-with-russia-313789/?source=moldova, (Erişim Tarihi: 24.08.2024).
[iii] Aynı yer.
[iv] “Putin could be days away from launching new European invasion as war fears skyrocket”, Express, https://www.express.co.uk/news/world/1870159/vladimir-putin-new-european-invasion-days, (Erişim Tarihi: 24.08.2024).
[v] “Russia’s Shadow Looms Over Transnistria: Potential Referendum Within Days Sparks Concerns in Moldova and NATO”, Novinite, https://t.ly/-pfYv, (Erişim Tarihi: 24.08.2024).
[vi] “Rusya: NATO Ukrayna ve Gürcistan’a Verdiği Üyelik Taahhüdünü Geri Çekmeli”, Euro News, https://tr.euronews.com/2021/12/10/rusya-nato-ukrayna-ve-gurcistan-a-verdigi-uyelik-taahhudunu-geri-cekmeli, (Erişim Tarihi: 24.08.2024).
