Münih Güvenlik Konferansı, 14-16 Şubat 2025 tarihleri arasında gerçekleşmiş ve küresel güvenlik meselelerinin detaylı olarak ele alındığı önemli bir platform olmuştur. Konferansın ana gündem maddeleri arasında Ukrayna’daki barış görüşmelerinin hız kazanması, Avrupa güvenlik mimarisinin yeniden şekillendirilmesi ve Balkan ülkelerinin Avrupa Birliği’ne (AB) daha hızlı entegrasyonu gibi konular yer almıştır.
Konferansın açılışında Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, Rusya’nın devam eden saldırganlığına karşı Avrupa’nın kendi kaderini tayin etmesi gerektiğini vurgulamış ve birleşik bir Avrupa Ordusu kurulması çağrısında bulunmuştur. Zelenski, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna’ya yönelik politikasına da değinmiş ve ABD’nin Ukrayna’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliğini genişletme konusundaki isteksizliği ile askeri destek karşılığında nadir toprak mineralleri talep etmesini endişe verici olarak nitelendirmiştir.
Münih Güvenlik Konferansı’nda Avrupa Konseyi Başkanı António Costa, Avrupa’nın Ukrayna’ya desteğini sürdüreceğini vurgulayarak, “Avrupa pes etmemiştir. Ukrayna’yı barış projemizin ayrılmaz bir parçası olarak desteklemeye devam edecektir” demiştir.[1] Costa, Ukrayna’nın barış müzakerelerinde belirleyici bir aktör olması gerektiğini belirtirken, “Müzakere öncesinde taviz vermek büyük bir hata olacaktır” diyerek Ukrayna’nın taleplerine öncelik verilmesi gerekliliğini vurgulamıştır.[2]
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz da Ukrayna’nın kaderinin kendi ellerinde olması gerektiğini savunarak Avrupa ve ABD’nin desteğinin devam etmesi gerektiğini dile getirmiştir. Scholz ve Costa’nın bu açıklamaları, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’in Avrupa demokrasisinin gerilediğine dair eleştirilerine bir yanıt niteliğinde olmuştur. Vance, Avrupa’nın asıl tehdidinin Rusya veya Çin olmadığını, kıtanın kendi içinde yaşadığı değer kaybının daha kritik bir sorun olduğunu ileri sürmüştür. Bu açıklamalar, Avrupa’nın iç siyasi dinamikleri konusunda yeni bir tartışma başlatmıştır.
Zelenski, Avrupa’nın ABD desteğine eskisi kadar güvenemeyeceğini belirterek “Amerika, Avrupa’yı masada görmek zorunda olduğunu dahi düşünmemektedir. Bu çok şey anlatmaktadır” demiştir ve Avrupa’nın kendi savunma kapasitesini inşa etmesi gerektiğini savunmuştur.[3] Fransa’nın olası bir Avrupa savunma toplantısına ev sahipliği yapacağına dair iddialar, kıtanın güvenlik stratejisinde yeni bir dönemin başlangıcına işaret etmektedir.
Trump yönetiminin Moskova ile doğrudan temas kurma isteği hem Avrupa hem de Ukrayna için riskler barındırmaktadır. Özellikle Ukrayna’nın sahada savaş devam ederken aceleci bir barış sürecine zorlanması, Kiev’in uzun vadeli güvenliğini tehlikeye atabilecektir. Bu gelişme, Avrupa’nın güvenlik stratejisinin yeniden şekillendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Zelenski’nin uyarıları, ABD’nin Ukrayna’ya yönelik tutumunun gelecekteki siyasi dinamikler üzerindeki etkisini sorgulamaktadır.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa’nın Ukrayna’nın geleceğine dair müzakerelerde dışlanmasına tepki olarak, 17 Şubat Pazartesi günü Paris’te bir zirve düzenlenmiştir.[4] Bu zirveye Almanya, Polonya, İtalya ve Danimarka liderlerinin yanı sıra NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in katılmıştır. Bu noktada Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Paris’te düzenlediği zirve büyük önem taşımaktadır. Bu zirve, Avrupa’nın Ukrayna’ya yönelik güvenlik garantilerini tartışma fırsatı sunmuştur. Macron’un liderliğinde yapılan bu toplantı, Avrupa’nın daha bağımsız bir güvenlik stratejisi oluşturma çabalarının bir parçası olarak görülmektedir. Toplantının amacı, Ukrayna’ya yönelik güvenlik garantileri ve Avrupa’nın savunma kapasitesini artırma konularını ele almak olmuştur.
ABD’nin Rusya ve Ukrayna ile doğrudan müzakerelere başlaması, Avrupa’nın güvenlik çıkarlarının göz ardı edildiği yönündeki eleştirileri artırmıştır. Özellikle Finlandiya Cumhurbaşkanı Stubb’un “Avrupa’nın artık daha fazla konuşmak yerine harekete geçmesi gerekmektedir” ifadesi, kıtanın stratejik savunma konusunda daha bağımsız adımlar atması gerektiğini ortaya koymuştur.[5]
Sonuç olarak Münih Güvenlik Konferansı 2025, Avrupa’nın güvenlik politikalarındaki kırılganlıkları ve küresel güç dengelerindeki değişimi gözler önüne sermiştir. ABD’nin Rusya ve Ukrayna ile doğrudan müzakere yürütmesi, Avrupa’nın süreçten dışlanması ve Ukrayna’nın geleceğine dair belirsizlikler, kıtanın güvenlik mimarisini yeniden gözden geçirmesini zorunlu kılmıştır. Avrupa liderleri, Ukrayna’nın desteklenmesi konusunda ortak bir tutum geliştirme çabasına girmiş ve kendi güvenlik politikalarını güçlendirme gerekliliğini daha açık bir şekilde ifade etmiştir.
Zelenski’nin Avrupa Ordusu çağrısı, kıtanın savunma alanında daha bağımsız hareket etmesi gerektiği yönündeki görüşleri pekiştirmiştir. Ancak ABD’nin Avrupa’ya yönelik güvenlik politikalarındaki değişken tutumu, kıtanın uzun vadeli stratejisini belirleme sürecini zorlaştırmaktadır. Özellikle Trump yönetiminin Ukrayna’ya desteği ekonomik çıkarlarla ilişkilendirme çabası ve Avrupa’nın bu denklemde arka planda bırakılması, AB içindeki güvenlik tartışmalarını derinleştirmiştir.
Paris’te düzenlenen zirve, Avrupa’nın sürece daha güçlü bir şekilde dahil olma çabasını temsil etmektedir. Ancak NATO ve AB içinde tam anlamıyla ortak bir strateji oluşturulmadan kıtanın güvenlik konularında bağımsız hareket etmesi kolay olmayacaktır. Fransa, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinin Ukrayna için uzun vadeli güvenlik garantileri oluşturma isteği, ABD ve Rusya arasında süren müzakerelerden bağımsız olarak, kıtanın kendi çıkarlarını koruma çabasını yansıtmaktadır.
Sonuç itibarıyla 2025 Münih Güvenlik Konferansı, Avrupa’nın güvenlik ve dış politika anlayışında yeni bir dönemin başlangıcına işaret etmektedir. ABD ile Avrupa arasındaki güvenlik ilişkileri giderek karmaşık bir hale gelirken, kıtanın kendi kaderini tayin etme konusunda daha güçlü adımlar atması kaçınılmaz hale gelmiştir.
[1] Evelyn Ann-Marie Dom, “EU Council President says Europe is not giving up on support for Ukraine”, Euronews, https://www.euronews.com/2025/02/15/eu-council-president-says-europe-is-not-giving-up-on-support-for-ukraine (Erişim Tarihi: 16.02.2025).
[2] Aynı yer.
[3] Maya Yang, Amy Sedghi & Hamish Mackay, “Zelenskyy calls for European army as Germany hits back at US over Vance tirade – as it happened”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/live/2025/feb/15/russia-ukraine-war-munich-security-conference-jd-vance-zelenskyy-putin-europe-latest-news-updates (Erişim Tarihi: 16.02.2025).
[4] Patrick Wintour & Jon Henley, “Macron convenes European leaders for Ukraine summit amid tension with US’’, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2025/feb/16/ukraine-summit-paris-macron-european-leaders-us-russia (Erişim Tarihi: 16.02.2025).
[5] Peter Stubley, Oliver Moody & Peter Conradi, “Trump team to start Russia-Ukraine peace talks in Saudi Arabia — as it happened”, The Times, https://www.thetimes.com/world/europe/article/russia-ukraine-war-munich-security-conference-latest-news-ht9rn9s0b?utm_source=chatgpt.com®ion=global, (Erişim Tarihi: 16.02.2025).
