Tarih:

Paylaş:

ABD Arabulucu mu?

Benzer İçerikler

Amerika, SSCB’nin çöküşünden sonra tek kutuplu dünyanın hakimi rolünü üstlenmiştir. Elbette, şimdilik bu devletin ekonomik, siyasi ve askeri gücüne ulaşan başka bir devlet bulunmamaktadır. ABD’nin 2017 yılı askeri bütçesi 582.7 milyar dolardır ki bu, G8 devletlerinin tamamının askeri bütçesinden fazladır.[1] Uluslararası terörizmle mücadele için askeri bütçesini biraz daha arttırması da muhtemeldir.

ABD’nin dünyanın her yerinde yaşanan olaylara siyasi ve askeri olarak müdahale etme imkanı vardır ve bu imkanını zaman zaman kullanmaktadır. Dünyanın hakimi rolünü üstlenen ABD’nin, adalet anlayışı ve uluslararası hukuk ilkelerine riayet ilkesi ise hemen hemen hiç yoktur.

Büyük devletler sadece siyasi, ekonomik ve askeri gücü ile öne çıkmamaktadır. Halbuki büyük bir devletin büyüklüğünü doğrulayan ve bu büyüklüğün devamlılığını sağlayan kavramlardan birincisi adalet anlayışının olmasıdır; fakat malesef bu kavram, ABD’de mevcut değildir. Öte yandan ABD, dünyanın önde gelen basın kuruluşlarını denetim altında tuttuğundan, kendisinin adil olduğu imajını yaratmak için mümkün olan bütün propaganda araçlarını kullanmaktadır. Hatta ABD hükümeti, son Irak Operasyonu sırasında kamuoyuna dezenformasyon yayan bir kurum dahi kurmuştur.

Peki, esas mesele nedir?

ABD’nin Erivan’daki eski Büyükelçisi John Evans, Kongre’de Amerika-Ermenistan Dostluk Grubu toplantısında şunları ifade etmiştir: “Mesela ben Ermenistan`ın yeniden müzakere masasına oturması için Dağlık Karabağ’ın müzakerelere dahil edilmesi şartını koymasını kınamam.”[2] Evans, “Bakü’nün Dağlık Karabağ’ı tanımadığı gibi onun temsilcileriyle de müzakere yapmadığını, ama Dağlık Karabağ’ın çoktan bağımsız bir siyaset yürüttüğünü” söylemiştir. Evans bununla Ermenistan’ı desteklemekte, ona müzakere masasına oturmama cesaretini vermektedir. Hatta müzakere masasına oturmaktan vazgeçmenin yollarını göstermekte  ve ABD hükümetinin bu yüzden Ermenistan’a baskı yapmayacağını belirtmektedir.

ABD’nin Dağlık Karabağ çatışmasını çözmesi konusuna değinen Amerika-Ermenistan Dostluk Grubu Eşbaşkanı Franck Pallone, ABD Kongre üyelerinin bu meseleyi yeni başkan seçilen Donald Trump yönetimi ile de görüşeceğini belirtiyor. Pallone, Amerika-Ermenistan Dostluk Grubu’nun iki partili olduğunu, Kongre`de hangi partinin -Demokratların, yahut şimdiki gibi Cumhuriyetçilerin- çoğunlukta olduğundan bağımsız olarak kendi işine etkin bir şekilde devam edeceğini bildirmiştir.

6 Aralık 2016 tarihinde “The New York Times” gazetesinin Ermeni asıllı ünlü Amerikan yazarı Chris Bohjalian`ın imzasıyla, Karabağ çatışmasıyla ilgili tek taraflı ve önyargılı bir köşe yazısı yayınlanmıştır. Yazıda Dağlık Karabağ Ermenilerinin ayrılıkçı taleplerine hak verilmiş, Azerbaycan’da insan haklarının ihlal edildiği iddia edilmiştir. Mesele şu ki, “The New York Times” gazetesi sorunu tek taraflı ele almakta, Azerbaycan’ın görüşüne, topraklarının Ermenistan tarafından işgal edilmesine ve sorunun çözümü konusunda gösterdiği girişimlere kendi sayfalarında yer vermemektedir.

ABD hükümeti de meseleye tarafsız bir arabulucu misyonu ile değil, Ermenistan’ın yanında yer alarak yaklaşmaktadır. Özgürlüğün Desteklenmesi Yasası`nda Azerbaycan’ın aleyhine yapılan 907 no.lu değişiklik, ABD hükümetinin Azerbaycan’a doğrudan yardım etmesini yasaklamaktadır. Her ne kadar son yıllarda ABD Başkanı tarafından bu değişikliğin uygulanması her defasında yasaklansa da, hüküm tamamen ortadan kaldırılmamış ve bu, Azerbaycan’a karşı bir baskı aracı olarak kullanıldığı değerlendirmelerinin yapılmasına neden olmuştur.

ABD’nin Dağlık Karabağ`daki bölücü rejime mali yardım tahsis etmesi meselesi de dikkatlerden kaçmamalıdır. Bunun demokratik değerler ve insan hakları ile ilgili olduğunu iddia eden ABD hükümeti, aynı “duyarlılığı” Abhazya, Güney Osetya ve Transdniestr sorununda göstermemektedir. Yani ABD hükümeti sadece bu sözde kurumlara mali destek ayırmamakta, hatta Abhazya ve Güney Osetya konusunda açıkça Gürcistan’ın, Transdniestr sorununda ise Moldova’nın çıkarlarına uygun hareket etmektedir. Dağlık Karabağ çatışmasında ise ABD hükümeti, Azerbaycan’ın çıkarlarını gözardı edip demokrasi ve insan hakları perdesine bürünerek büyük devlet imajına ve adalet anlayışına gölge düşürmektedir.

Azerbaycan devleti elbette tüm bu haksızlığı, adaletsizliği, ikili yaklaşımı görmekte, bunu ortadan kaldırmak için siyasi ve diplomatik yolları kullanmaktadır. Ama beyazı siyah, siyahı beyaz görmek isteyen birileri olduğu müddetçe bu mücadele oldukça karışık süreçlerden geçmeye mecburdur. Fakat tüm bu zorluklara rağmen Azerbaycan, hak sesini dünyaya duyurma gayretinden el çekmemiştir.


[1] ABD, Rusya nedeniyle 2017 savunma bütçesini dörde katladı!, http://www.aksam.com.tr/ekonomi/abd-rusya-nedeniyle-2017-savunma-butcesini-dorde-katladi/haber-486908, 04 Şubat 2016.

[2] Эванс: Армения может потребовать участия Нагорного Карабаха в переговорах http://www.panar­menian.net/rus/news/227822/, 10 декабря 2016

Dr. Hatem CABBARLI
Dr. Hatem CABBARLI
1997’de Bakü Devlet Üniversitesi’nin uluslararası ilişkiler fakültesinde lisans, 2001’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde yüksek lisans, 2008’de Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde doktora eğitimini tamamlamıştır. 2001-2005 yıllarında Ankara’da faaliyet gösteren Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) Kafkasya Masası’nda araştırmacı olarak görev yapmıştır. Ermenistan’da İktidar Mücadelesi (Ankara, Platin Yayınları, 2005) adlı kitabı Türkiye’de, Ermeni Dili, (Bakü, 2015, Azerbaycan Devlet Başkanı Yanında Strateji Araştırmalar Merkezi Yayını), Ermenistan’da Siyasi Aktörler ve Partiler, (Bakü, 2015, Azerbaycan Devlet Başkanı Yanında Strateji Araştırmalar Merkezi Yayını), Ermenistan’ın Dış Politikası 1991-2012 adlı kıtapları (Bakü, 2014, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Başkanı yanında Sivil Toplum Örgütlerine Devlet Desteği Konseyi Yayınları) Azerbaycan’da yayımlanmıştır. Ermenistan’ın dış, güvenlik ve ekonomi politikası, Ermenistan-Türkiye, Ermenistan-Azerbaycan ilişkileri, terörizm, konusunda makaleleri bölge basınında yayımlanmıştır. Avrasya Güvenlik ve Strateji Araştırmalar Merkezi Başkanıdır.
Önceki İçerik
Sonraki İçerik