22 Kasım 2024 tarihlerinde başlayan İstanbul Enerji Forumu, bölgesel işbirliklerin artırılmasına yönelik olağan bir konsorsiyum niyetine dönüşmektedir. Enerji alanında iş dünyasının da katılımını gerçekleştirdiği foruma bölgesel bazda bakanlar da katılım sağlamaktadır.
İstanbul Enerji Forumu’na katılan bakanlar arasında Azerbaycan Enerji Bakanı Perviz Şahbazov, Bulgaristan Enerji Bakanı Vladimir Malinov, Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, Moldova Enerji Bakanı Victor Parlicov, Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Pavel Sorokin ve Sırbistan Enerji ve Maden Bakanı Dubravka Djedovic Handanovic yer almıştır. Bu forumda bölgesel enerji güvenliği, enerji dönüşümü için yeni teknolojiler, akıllı enerji sistemleri ve enerji dönüşümünün finansmanı gibi çeşitli önemli konular ele alınmıştır. Katılımcı bakanlar, bu konularda deneyim ve görüşlerini paylaşmışlardır.[1]
COP29 akabinde bu bazda büyük bir organizasyona bölgesel aktörlerin üst düzeyli katılımı son derece önemlidir. Enerji bakanları düzeyinde Türkiye-Azerbaycan görüşmesinin özellikle Zengezur Koridoru’nun enterkonnekte sisteme bağlantısı ve Azerbaycan’a olası yeşil enerji yatırımlarının arttırılmasına yönelik konuların tekrar tekrar ele alındığı görülmektedir. Enerji diplomasisinin diyalog yönünün yanı sıra teknik yönleriyle yatırımların yapılması kalıcı iş birliklerini arttırmaktadır. Karabağ Savaşı zaferi sonrasında bölgenin tekrardan kalkındırılması için yenilenebilir enerji yatırımları kırsal kalkınmanın anahtarı konumundadır.[2] Azerbaycan’ın Türkiye geçişiyle Avrupa enterkonnektesine bağlanması, ilişkileri güçlendireceği gibi enerji güvenlik ataletini de arttırmaktadır.
Öte yandan ilk kez 2022 yılında gündeme gelen Türkmen gazının Türkiye üzerinden Avrupa piyasasına ulaştırılmasına yönelik Mutabakat Zaptı[3] belgesine ek olarak Bakan Bayraktar bununla ilgili girişimlerin ve işlemlerin başladığını da forumda ilan etmiştir. Daha önceki beyanlarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bu kapsamda ilk etapta 2 milyar metreküpe kadar Türkmen gazının Türkiye’ye taşınabileceğini ifade etmişti.[4] Bu miktar Türkiye’nin transit ülke konumunda regülasyon gücünü arttıracağı gibi transit geçiş gelirleriyle yapılacak yatırımların da enerji bağımlılığını arttırabileceği endişesi mevcuttur.
Forumda konuşulan bir diğer önemli konu ise enerji verimliliği ve karbon salınımı azaltma hedefleri doğrultusunda stratejilerin konuşulmasıdır. Enerji verimliliği konusunda Türkiye, dünya genelinde gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında daha fazla ilerlemeye ihtiyaç duyan bir konumda bulunmaktadır. Ancak son yıllarda ciddi adımlar atılmakta, özellikle kamu binalarında enerji tasarrufu sağlanması adına çeşitli projeler hayata geçirilmektedir. Örneğin Türkiye, 2018 yılında Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nı (NEEAP) kabul etmiş ve 2030’a kadar sera gazı emisyonlarını %21 oranında azaltmayı hedeflemiştir. Bu hedeflere ulaşmak için enerji verimliliği yatırımlarına önem verilmektedir.[5]
2020 yılında Türkiye’nin enerji verimliliği indeks puanı 4.8 civarındayken, Avrupa Birliği ortalaması 5.4’tür. Türkiye’nin bu alandaki en büyük potansiyeli, kamu binalarında ve sanayi sektöründe görülmektedir. Bu sektörlerde, enerji verimliliği artışı sağlayacak yatırımların Türkiye’ye yıllık 30 milyar dolarlık bir tasarruf sağlaması beklenmektedir.[6] Enerji verimliliğinin ve tasarrufunun ulusal bir politika olarak istikrarlı izlenmesi, Türkiye’nin birçok konuda kazanacağı jeopolitik kazanımdan daha büyük bir önem teşkil etmektedir.
Jeopolitik açıdan bakıldığında enerji verimliliği, Türkiye için kritik bir konu olup enerji güvenliğini sağlamak ve dışa bağımlılığı azaltmak adına oldukça önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının artan kullanımı, Türkiye’nin enerji tedarikinde dışa bağımlılığı azaltma stratejileriyle paralel olarak güç kazanmasını sağlayacaktır. Bu strateji, ekonomik anlamda da önemli katkılar sunmaktadır; çünkü enerji verimliliği artırıldıkça, enerji ithalatı azalır, ticaret açığı daralır ve milli gelir artar. Bununla beraber yenilenebilir enerji yatırımlarının da baz yüke sahip santral kapasitesi ile paralel şekilde icra edilmesi kritik bir denge unsuru olacaktır.
[1] “Enerji dünyası İstanbul Energy Forum’da buluşuyor”, AA, https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/42309, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
[2] “Türkiye-Azerbaycan Yeşil Koridor Projeleri ve Jeopolitik Etkileri”, ANKASAM, https://www.ankasam.org/anka-analizler/turkiye-azerbaycan-yesil-koridor-projeleri-ve-jeopolitik-etkileri/, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
[3] “Erdoğan: Türkmen gazının Avrupa’ya aktarılması artık sadece zaman meselesi”, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, https://t.ly/vII-3, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
[4] “Türkmen Gazının Türkiye ve Avrupa Pazarına Girişi İçin Çalışmalar Hız Kazandı”, Dünya Enerji Konseyi, https://dunyaenerji.org.tr/turkmen-gazinin-turkiye-ve-avrupa-pazarina-girisi-icin-calismalar-hiz-kazandi/, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
[5] “Turkey: Boosting Energy Service Companies to Increase Energy Efficiency in the Public Sector”, World Bank Group, https://www.worldbank.org/en/country/turkey/brief/turkey-boosting-energy-service-companies-to-increase-energy-efficiency-in-the-public-sector, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
[6] “Türkiye”, IEA, https://www.iea.org/countries/turkiye/energy-mix, (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
