Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Kuzey Koridoru Projesi’nin önemini ve Rusya ile Çin’in ekonomik ve jeopolitik çıkarlarının olası kesişimini değerlendirmek üzere Dongseo Üniversitesi’nden Doç. Dr. Chris Monday ile bir röportaj gerçekleştirmiştir. Bu röportaj, aşağıda dikkatlerinize sunulmuştur.
1. Şu anda Rusya’nın Kuzey Koridoru’nun genişletilmesi, modernizasyonu ve işletilmesi için büyük miktarda finansman sağlaması gerekiyor. Rusya ve Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi bağlamında Pekin’in Moskova’ya ekonomik ve finansal desteğini uzun vadede nasıl görüyorsunuz?
Rus basınında her gün Kremlin’in ulaştırma hatlarını modernleştirmesi ve iyileştirmesine yönelik çabalarından bahsedilmektedir. Ancak Ruslar pek çok engelle karşı karşıyadır: Mikhail Mishustin Hükümeti temel yaptırım engellerini aşmış olsa da Batı teknolojisinin eksikliği er ya da geç tren, araba ve havacılık endüstrilerini etkileyecektir. Rus finansmanı ve teknik bilgi birikimi, savaş döneminde oldukça sınırlı hale gelmiştir. Ve Avrupa ülkelerinin ablukayı ne zaman kaldıracağı da belli değildir. Şu anda Batılılar için Rusya’ya seyahat etmek çok zordur. En azından benim için bu neredeyse imkansızdır. Peki Rusya nasıl büyük bir uluslararası ticaret rotası sağlayabilir? Üstelik savaş zamanında Ukrayna ve Batı’nın baskıları devam ederken. Bir zamanlar Kuzey Akım’ın oyunun kurallarını değiştireceği düşünülüyordu. Dahası Çin, Rus altyapısına büyük yatırımlar yapma konusunda son derece isteksiz davranmaktadır. “Sibirya’nın Gücü” gaz boru hatlarıyla ilgili müzakereler yıllarca sürdü. Çin’in Orta Asya ulaşım yollarına yatırım yapmayı tercih ettikleri açık, ancak bu konuda da bazı sorunlar var.
2. Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi, Doğu Avrupa jeopolitiğinde Rus dış politikası için ne anlama geliyor?
Çin, ABD güvenlik kurumlarının şiddetli muhalefetiyle karşı karşıdır. Açıkça söylemeseler de Rusya da kendisini tamamen bypass eden yeni bir ipek yolu ihtimali bulunan Kuşak ve Yol Girişimi’nden korkmaktadır. Marco Polo okurlarının bildiği gibi, İpek Yolu döneminde Semerkant bir medeniyet merkeziyken Moskova bir durgun su idi.
3. Kuzey Koridoru, Rusya’nın Orta ve Uzak Asya’daki jeo-ekonomik güç dengesi için ne anlama geliyor?
Rusya merkezli bir ticaret yolu, Kremlin’e muazzam bir koz verecektir. Putin, ticareti jeopolitik bir silah olarak gördüğünü gizlemiyor. Yıllarca Ukrayna, Gürcistan ve diğer ülkeler üzerinde baskı kurmak için doğal gazı kullandı. Muhtemelen Kremlin, Orta Asya ülkelerini hizaya getirmek için Kuzey Koridoru’nu kullanacaktır. Bu da koridora kuşkuyla bakılmasının nedenlerinden biridir.
Buna karşılık Çin, Türkiye ve Avrupa bir Orta Asya ticaret rotası oluşturmaya odaklanırsa, bu Türkmenistan ve Özbekistan gibi genç ve canlı nüfusa sahip ülkelerin önünü açabilir. Teorik olarak bu, dünyanın küreselleştiği bir dönemde Asya ekonomilerini canlandırabilecek en kısa ve en ucuz rota olacaktır. Ayrıca bu, dünyanın güneş panellerine ve elektrikli arabalara geçişini de kolaylaştırabilir. Ancak Orta Asya rotası da pek çok belirsizlikle karşı karşıyadır.
4. Kuzey Koridoru’nun güvenliği ve istikrarı bölgesel ve küresel ticaret için büyük önem taşımaktadır. Bu gergin bölgelerdeki siyasi ve güvenlik sorunlarının çözüme kavuşturulması Kuzey Koridoru’nun potansiyelinin tam anlamıyla hayata geçirilmesi için elzemdir. Rusya’nın Kuşak ve Yol Girişimi’nin kendi payına düşen kısmında gelecekte atacağı olası adımlar nelerdir?
Şu anda Rusya ve Çin’in birbirine ihtiyacı var. Rusya’nın yaptırımları aşmak için Çin’e ihtiyacı var. Çin’in de ABD’yle olan çatışmasında Rusya’nın yardımına ihtiyacı var. Ancak bu zorunlu ortaklığın uzun vadeli projeler için bir temel oluşturacağından şüpheliyim. Çinliler uzun vadeli ekonomik geçimlerini Putin’e emanet etmeyecektir. Dahası Ukrayna çatışmasının görünürde bir sonu yok. Herhangi bir Rus-Ukrayna barış anlaşması kısa ömürlü olacaktır. Temel olarak Kuzey Koridoru için beklentiler zayıftır.
