Karayipler, son dönemde Haiti’de tırmanan şiddet olayları, siyasi istikrarsızlık ve ekonomik çöküşle karakterize edilen çok yönlü bir krizle boğuşmaktadır. Krizin başta Haiti ile Hispaniola Adası’nı paylaşan Dominik Cumhuriyeti olmak üzere komşu ülkeler üzerinde önemli yansımaları bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Dominik Devlet Başkanı Luis Abinader arasındaki görüşmeler de dahil olmak üzere son diplomatik temaslar, bu insani ve güvenlik krizinin ele alınmasında siyaset, göç ve güvenliğin karmaşık etkileşimini vurgulamaktadır.
Haiti ve Dominik Cumhuriyeti, coğrafi olarak yakın olmalarına rağmen farklı siyasi yörüngeler izlemişlerdir. Haiti’nin süregelen çalkantıları, kendi zorluklarına rağmen Dominik Cumhuriyeti’nin göreceli istikrarıyla keskin bir tezat oluşturmaktadır. Bu iki ülke arasındaki geçirgen sınır, özellikle göç ve güvenlik konularında siyasi gerilimin arttığı bir alan haline gelmiştir. Blinken’in Dominik Cumhuriyeti ziyareti, bölgede göç, insan hakları ve güvenliğin iç içe geçmiş doğasını vurgulayarak bu zorlukların ele alınmasında uluslararası işbirliğinin gerekliliğinin altını çizmektedir.[i]
Tarihsel olarak ABD, Karayip siyasetinde önemli bir rol oynamıştır ve Blinken’in ziyareti de bu süregelen etkiyi yansıtmaktadır. Haiti Krizi, Haitili göçmenlerin Dominik Cumhuriyeti’ne akın etmesine yol açarak okullar ve hastaneler de dahil olmak üzere yerel altyapıyı zorlamıştır. Buna karşılık Dominik Hükümeti, Haiti’ye hava sahasını kapatmak ve bir sınır duvarı inşa etmek de dahil olmak üzere daha sıkı göç tedbirleri uygulamaya koymuştur. Bu eylemler ulusal çıkarları korumayı amaçlasa da Haitili göçmenlerin ve Haiti kökenli Dominiklilerin haklarını potansiyel olarak ihlal ettiği gerekçesiyle eleştirilere yol açmaktadır.
Haiti Krizi’ne yönelik uluslararası müdahale hem yerel hem de küresel aktörleri kapsamakta olup ABD, güvenlik durumunun ele alınması için Birleşmiş Milletler destekli çok uluslu bir misyonun oluşturulmasını savunmaktadır. Kenya, Haiti’ye 400 polis memuru göndererek bu misyonda öncü bir rol üstlenmiştir.[ii] Ancak misyonun uzun vadeli başarısı için kaynakların ve personelin yeterliliğine ilişkin endişeler devam etmektedir. Blinken, misyonun sürdürülebilirliğini sağlamak için daha fazla finansman ve desteğe ihtiyaç olduğunu vurgularken, ilgili güvenlik güçleri arasında hesap verebilirliğin öneminin altını çizmiştir.
Genellikle insani çabalar olarak çerçevelenen çok uluslu müdahaleler doğası gereği politik niteliktedir. BM barışı koruma misyonları, birçok Haitili arasında yeni bir dış müdahaleye yönelik şüpheciliği beslemiştir. Bu endişelere rağmen Haiti’nin toprakları üzerindeki kontrolünü yeniden kazanması ve hükümetini istikrara kavuşturmak için gerekli seçimleri yapması için dış yardım hayati önem taşımaktadır.
Haiti Krizi, Dominik Cumhuriyeti için önemli iç politik zorluklara yol açmaktadır. Cumhurbaşkanı Abinader’in yönetimi, birçoğu güvencesiz koşullarla veya sınır dışı edilmekle karşı karşıya olan Haitili göçmenlerin yönetimi konusunda eleştirilere maruz kalmıştır. Abinader Hükümeti, Haitili göçmen akınının idame ettirilemez olduğunu savunarak sert bir tutum benimsemiştir. Sınır duvarı inşa etmek ve hava sahasını kapatmak gibi önlemler göçü engellemeyi ve ulusal egemenliği güvence altına almayı amaçlamaktadır.
Haiti’deki istikrarsızlık sadece Dominik Cumhuriyeti için değil, aynı zamanda daha geniş Karayip bölgesi için de doğrudan bir tehdit oluşturmaktadır. ABD, Haiti’nin istikrara kavuşturulması için bölgesel çabaların koordineli bir şekilde yürütülmesinin önemini kabul etmektedir. Dominik Cumhuriyeti, coğrafi yakınlığı ve ortak sınırı nedeniyle bu çabalarda önemli bir rol oynamaktadır, ancak uluslararası destek olmadan krizi yönetme kapasitesi sınırlıdır.
Göç krizleri, ekonomik aksaklıklar ve güvenlik tehditlerinin daha geniş bir bölgeyi etkileme potansiyeli göz önüne alındığında Karayipler’deki siyasi istikrar, ABD ve müttefikleri için bir önceliktir. Biden yönetiminin Blinken’in ziyaretiyle örneklenen yaklaşımı, sınırlı kaynaklar ve siyasi iradeyle kısıtlanmış olsa da çok taraflılığa ve bölgesel işbirliğine olan bağlılığı yansıtmaktadır.
Haiti ve Dominik Cumhuriyeti’ndeki krizi çevreleyen siyasi dinamikler ve ABD’nin müdahalesi, kriz yönetiminde göç, insan hakları ve güvenlik arasındaki karmaşık etkileşimi vurgulamaktadır. İleriye bakıldığında Haiti’nin istikrarının gidişatı büyük ölçüde çok uluslu müdahalelerin etkinliğine ve bölgesel aktörlerin krize karşı işbirliğine dayalı bir yaklaşım geliştirme becerilerine bağlı görünmektedir.
Kritik faktörlerden biri Kenya liderliğindeki BM destekli çok uluslu misyonun başarısı olacaktır. Misyon yeterli finansman, kaynak ve siyasi destek sağlayabilirse Haiti’nin önemli reformları gerçekleştirmesi ve nihayetinde seçimlere gitmesi için gerekli istikrarı temin edebilir.
Dominik Cumhuriyeti, Haiti’deki istikrarsızlığın yayılma etkilerinin yönetilmesinde çok önemli bir rol oynayacaktır. Ülkenin göçe yaklaşımı, ulusal çıkarları korumaya yönelik olmakla birlikte güvenlik kaygıları ile insani sorumluluklar arasında denge kurulması gerekmektedir. Daha sıkı göç kontrolleri ve sınır duvarı gibi altyapısal önlemler baskıları geçici olarak hafifletebilir, ancak uluslararası ilişkileri ve insan hakları standartlarını da gerginleştirebilir. Dominik Cumhuriyeti’nin bu zorlukların üstesinden nasıl geleceği, bölgesel itibarını ve komşu ülkeler ve uluslararası aktörlerle ilişkilerini etkileyecektir.
ABD için diplomatik angajmanın sürdürülmesi hayati önem taşıyacaktır. Blinken’in ziyareti çok taraflılığın öneminin altını çizmektedir, ancak bölgede uzun vadeli istikrarın sağlanması kısa vadeli diplomatik çabalardan daha fazlasını gerektirmektedir. ABD, Haiti’deki istikrarsızlığın temel nedenlerini ele almak ve bölgede sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için uluslararası ortaklarla işbirliği içinde çalışabilir.
Sonuç olarak Karayipler’de istikrarlı bir gelecek inşası; etkili uluslararası müdahale, bölgesel işbirliği ve insan haklarına saygı arasında hassas bir denge kurulmasına bağlıdır. Haiti, Dominik Cumhuriyeti ve komşularının karşı karşıya olduğu birbirine bağlı güçlükler ancak sürekli bir kararlılık ve işbirliğine dayalı çabalarla yeterince ele alınabilir.
[i] “Blinken arrives in Haiti to show US support for fighting gang violence”,AP.News, https://apnews.com/article/haiti-blinken-us-mission-gangs-9b19ea203edd64c3b45c0b2a71884ebb, (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
[ii] “Blinken visits Dominican Republic as talks with president focus on economy and Haiti’s crisis”, AP.News, https://apnews.com/article/blinken-dominican-republic-haiti-abinader-gangs-a6f78a7e785b3f18a2ba24f647c4101c, (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
