29 farklı ülkeden 25.000’den fazla personelin katıldığı ve bu yönüyle dünyanın en büyük deniz tatbikatları olarak kabul edilen “Rim of the Pacific Exercise (RIMPAC)-2024”, 27 Haziran 2024 tarihinde başlamış olup ağustos ayına kadar devam etmesi beklenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Pasifik Filosu’nun ev sahipliğinde gerçekleşen manevralar, Asya-Pasifik’in güvenliğini yakından ilgilendirmektedir.
ABD ve Çin arasındaki küresel rekabetin tırmandığı bir dönemde gerçekleşen bu tür çok uluslu askeri tatbikatlar, gerilimi daha da tırmandırabilir. Nitekim ABD, son 10 yıldır Asya-Pasifik’teki çok taraflı ortaklıklarını güçlendirmiş, yeni savunma anlaşmaları imzalamış ve bölge genelinde askeri kapasitesini genişletmiştir. Diğer yandan Çin, Tayvan çevresindeki askeri tatbikatlarına hız vermiş ve Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı adalarda Filipinler’le sık sık karşı karşıya gelmiştir.
Rusya’nın Asya-Pasifik’teki son faaliyetleri de bu tatbikatların önemini artırmaktadır. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 18-19 Haziran 2024 tarihli Pyongyang ziyaretinde askeri işbirliği anlaşmaları imzalaması, Batı’nın Asya-Pasifik’e ilgisini artıran kritik bir faktör olmuştur. Koreler arası ilişkilerin kötüye gitmesi ve Güney Kore’nin ABD’yle askeri-güvenlik bağlarını ilerletmesi, bölgesel güvenliği tehlikeye atan bir diğer önemli etken olmuştur. Bölgesel gerilimin yükseldiği bir ortamda icra edilen bu tatbikatlar, esasında küresel kutuplaşmayı derinleştiren bir manivelaya dönüşmektedir.
İlk olarak 1971 yılında Avustralya, Kanada ve ABD tarafından başlatılan ve her iki yılda bir düzenlenen RIMPAC tatbikatlarına dünyadan katılımın her yıl genişlemesi dikkat çekicidir. Örneğin bu yılki manevralara Güney Kore, Japonya ve Hindistan’ın yanı sıra Almanya, Fransa, İsrail ve İngiltere gibi ülkeler de katılmaktadır.[1] 150 uçak, 40 su üstü gemisi, 3 denizaltı ve 25.000’den fazla personelin iştirak ettiği tatbikatlar; karada, havada ve denizde muharebe ve acil durum eğitimi, amfibi çıkarma, şehir muharebe eğitimi, denizaltı karşıtı savaş, gemi batırma tatbikatları ve ayrıca siber ve uzay operasyonlarını içermektedir.
RIMPAC’in başlamasından birkaç gün önce ABD; Güney Kore ve Japonya’yla Tayvan Boğazı ve Güney Çin Denizi çevresinde üçlü tatbikatlar düzenlemiş, ayrıca Kore Yarımadası’na nükleer tahrikli bir uçak gemisi göndermiştir. Bu gelişmeden sonra Pyongyang yönetimi, Kore Yarımadası’ndaki durumun şu ana kadarki en kötü duruma geldiği uyarısında bulunmuştur.[2] Ardından Kuzey Kore, bu tür tatbikatların “NATO’nun Asya versiyonuna” dönüştüğü uyarısında bulunmuştur.[3]
Çoğunlukla Batılı aktörlerin iştirak ettiği RIMPAC, savunma bağlarının bir adım öteye taşınmasında ve bölgesel koalisyonların belirginleşmesinde etkili olmaktadır. Ortak bir amaç etrafında çalışmak, katılımcılar arasındaki karşılıklı güven ve anlayışın gelişmesine yardımcı olabilir. Fakat diğer taraftan tatbikatlar, özellikle Çin ve Kuzey Kore’nin çevrelenmesi amacına hizmet ediyor olabilir.
Bu endişeler nedeniyle Pasifik kıyısındaki ülkelerin RIMPAC tatbikatlarını yakından takip etmesi beklenmektedir. Bu manevralar, ABD’nin Asya-Pasifik’teki askeri varlığının ve etkinliğinin açık bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Kuzey Kore, Çin ve Rusya’nın söz konusu tatbikatlardaki faaliyetleri ve kullanılan teknolojileri gözlemleyerek stratejik değerlendirmeler yapması muhtemeldir.
RIMPAC tatbikatları, temelde deniz güvenliğini artırmayı amaçladığından dolayı Asya-Pasifik’teki ülkelerin denizcilik hakları ve çıkarlarını da yakından ilgilendirmektedir. En nihayetinde bu manevralar, bölgesel askeri dengeleri Batı lehine değiştirme, güç gösterisi yapma ve caydırıcılık oluşturma amaçlarını da taşımaktadır. Dolayısıyla Batı’nın Asya-Pasifik’teki artan ayak izi, Kuzey Kore, Çin ve Rusya’nın bölgeye yönelik askeri stratejilerini yeniden değerlendirmesine yol açabilir.
RIMPAC-2024 tatbikatları, Batı’nın Asya-Pasifik’teki etkinliğini artırmasına katkıda bulunabilir. Bu manevralar, katılımcılara şu yollarla fayda sağlayabilir:
- Güvenlik İşbirliğini Güçlendirme: RIMPAC, bölgedeki deniz güvenliği ve barışı destekleyerek katılımcı ülkeler arasında askeri işbirliğini artırır. Bu durum, bölgesel istikrarı güçlendirmeye ve Batı’nın bölgedeki varlığını ve etkinliğini göstermeye yardımcı olabilir.
- Askeri Kapasite Geliştirme: Tatbikatlar, askeri personelin becerilerini geliştirmelerine ve çeşitli senaryolara karşı hazırlıklı olmalarına olanak tanır. Bu da katılımcı ülkelerin askeri kapasitelerini artırmasına ve bölgede daha güçlü bir duruş sergilemelerine katkıda bulunabilir.
- Kriz Yönetimi ve İnsani Yardım: RIMPAC, kriz durumları ve doğal afetlere müdahale senaryolarını içerir. Bu tür senaryolar, katılımcı ülkelerin bölgedeki insani yardım ve afet müdahale kapasitelerini güçlendirmelerine yardımcı olabilir.
- Diplomatik ve Politik İletişim: Tatbikatlarda yer alan diplomatik görüşmeler ve askeri liderler arasındaki ilişkiler, bölgedeki politik iletişimi güçlendirebilir ve Batı’nın bölgedeki varlığını ve etkinliğini artırabilir.
Sonuç olarak RIMPAC-2024 tatbikatları, Asya-Pasifik’in güvenliğini ve bölgesel güç dengelerini ciddi şekilde etkileme potansiyeline sahiptir. Ancak bu etki, Batı’nın doğrudan askeri varlığını artırması anlamına gelmemekte, daha ziyade bölgedeki güvenlik işbirliğini güçlendirmek ve kriz durumlarına hazırlıklı olmak gibi daha geniş faktörlere dayanmaktadır.
[1] “Participating Countries”, CPF, https://www.cpf.navy.mil/RIMPAC/Participants/, (Erişim Tarihi: 04.07.2024).
[2] “North Korea: 3 US aircraft carriers creating ‘worst ever’ situation”, CNN, https://edition.cnn.com/2017/11/12/politics/us-navy-three-carrier-exercise-pacific/index.html, (Erişim Tarihi: 04.07.2024).
[3] “North Korea says US, South Korea and Japan developing ‘Asian NATO’”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2024/6/30/north-korea-says-us-south-korea-and-japan-developing-asian-nato, (Erişim Tarihi: 04.07.2024).
