Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 25 Nisan 2024 tarihinde ciddi jeopolitik tehditlerin ortasında cesur adımlar atmaması halinde olası bir ölüm riskiyle karşı karşıya kalacağını söylemiştir. Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde yaptığı ve hızla değişen küresel düzen konseptini vurguladığı konuşmasında Macron, “Avrupa’nın ölümünün” gerçek bir olasılık olduğunu ifade etmiştir. Fransız lider, Avrupa’nın inovasyona yeterince yatırım yapmadığını, sanayilerini koruyamadığını ve savunmasını güçlendiremediğini vurgulamıştır.
Avrupa için yoksullaşma risklerinin de yüksek olduğunu söyleyen Fransız lider, dolayısıyla Avrupa Birliği’nin (AB) stratejik ve teknolojik açıdan bağımsız kalması gerektiğine dikkat çekerek yeni bir büyüme ve kalkınma stratejisine ihtiyaçları olduğunu kaydetmiştir. Ukrayna’daki çatışmadan sonraki sürece ilişkin de konuşan Macron, Avrupa’yı Rusya’yla yeniden ilişki kurmaya hazır olmaya çağırmıştır.
Macron, Avrupa’daki güvenlik sisteminin Ukrayna’daki çatışmanın ardından Rusya’yla komşuluk ilişkileri kurmalarına yardımcı olacağını söylemiştir. Fransız nükleer silahlarına dayanan AB’nin ortak savunma stratejisine değinen Macron, şu ifadeleri kullanmıştır:[1]
“Biz de nükleer kapasiteye sahibiz. Bu, savunma stratejimizin merkezinde yer alıyor ve Avrupa kıtasının savunmasında kilit bir unsur niteliğinde. Bu kapasite ve bu savunma sayesinde, Avrupa’nın her yerindeki tüm ortaklarımızın beklediği güvenlik garantilerini oluşturabileceğiz. Bu, herkes için ortak savunma ve güvenlik garantileri için bir çerçeve oluşturmamıza yardımcı olacak ve bu da Rusya’yla komşuluk ilişkileri kurmamıza olanak tanıyacak.”
Fransa Cumhurbaşkanı, Avrupa’nın güç merkezi olma yolundaki geçiş sürecini nasıl finanse edebileceğine dair net bir yol haritasından bahsedememiştir. Pandemi sırasında AB’nin sahip olduğuna benzer şekilde yeni ortak borç alımına desteğini yineleyen Macron, AB’nin karbon vergisi ya da finansal işlemler vergisinden elde edilecek gelirlerle AB’nin kendi kaynaklarını artırmayı gündeme getirmiştir. Macron, AB’nin 2030 yılına kadar beş stratejik alanda “dünya lideri” olmayı hedeflemesi gerektiğini söylemiştir. Bunlar; yapay zeka, kuantum bilgi, uzay, biyoteknoloji ve yeni enerjilerdir.[2]
Avrupa’nın Ukrayna’ya yardım konusunda ivmeyi korumaya çalıştığı bir dönemde Donald Trump’ın Amerikan başkanlığına olası dönüşünün kıta için ne anlama gelebileceği tartışmaları, Avrupa dış politika gündemini meşgul etmektedir. Macron’un Avrupa için önerdiği “stratejik otonomi” konsepti yeni bir fikir değildir. 2017 yılında ilk kez Fransa Cumhurbaşkanı olarak seçildiğinde Macron, Avrupa’nın stratejik olarak tamamen ABD’ye “bağımlı” olmasını eleştirmiştir. Sorbonne Üniversitesi’nde yaptığı son konuşmada Fransız lider, geçmişteki konuşmasına vurgu yaparak o dönem çoğu Avrupalı liderin bu fikre şüpheyle yaklaştığını, ancak günümüzdeki jeopolitik gelişmelerin kendisini haklı çıkarttığını ileri sürmüştür. Macron, geçtiğimiz yedi yılın kıtayı nasıl dönüştürdüğünün altını çizmiş ve stratejik özerklik çağrısını yinelemiştir.[3]
Macron’un konuşması, kamuoyunda yalnızca uluslararası ilişkiler bağlamında değil; Fransa’da yürüttüğü seçim kampanyası bağlamında da okunmuştur. Birleşik bir Avrupa’nın savunucusu olan Macron, sağcı partilerin anketlerde ılımlı koalisyonların önüne geçtiği 6-9 Haziran seçimleri öncesinde merkezci Rönesans Partisi’ne destek toplamayı amaçlamaktadır. Macron, “otoriteryanizmin” kıta genelinde daha popüler hale geldiğini ve “demokratik değerlerin” korunması gerektiğini ifade etmiştir. Anketlere göre; Ukrayna’daki savaş ve göç, Avrupa Birliği seçmenleri için en önemli öncelik konumundadır. Sağcı partiler, Macron hükümetinin her iki konudaki politikalarını eleştirerek destek kazanmaktadır. Macron, Avrupa’ya yasadışı yollardan gelenlere yönelik iltica ve sınır dışı etme kuralları da dahil olmak üzere göç politikaları konusunda görüş ayrılıkları olduğunu ifade etmiştir. Fransız lider, yasadışı göçü engellemek için etkili bir müdahaleye ve Avrupa çapında koordinasyona, göçmenlerin geldikleri ülkelerle daha yakın işbirliğine ve insan kaçakçılarına karşı birleşik bir mücadeleye ihtiyaç olduğunu vurgulamıştır.
Macron, Birleşik Krallık’ın yaptığı gibi Afrika civarındaki ülkelerle göçmenlerin oraya nakledilmesi için bir anlaşma yapma fikrini eleştirmiştir. Paris bu yaz Olimpiyat Oyunları’na ev sahipliği yapmaya hazırlanırken, öğretmenler ve polis memurlarının protestolarıyla beraber çiftçi gösterileri nedeniyle de Fransa’daki sosyal durum gerginliğini korumaktadır.[4]
Sonuç olarak Macron, Avrupa merkezci duruşunu vurgulayarak siyasi varlığını sürdürme hamleleri yapmaktadır. Haziran ayında gerçekleşecek genel seçim anketlerinde geriye düşen Avrupacı Rönesans Partisi’ni Fransa kamuoyunda konsolide etme çabasına paralel olarak, Donald Trump’ın sonbaharda yeniden ABD Devlet Başkanı olma ihtimalini göz önünde bulundurarak AB dış politikasına yön vermeye çalışmaktadır.
Donald Trump’ın kazanması halinde ABD’nin müdahaleci dış politikasını terk edeceğini öngören siyasetçiler, Avrupa’nın “kendi kaderine terk edileceği” konusunda uyarılarda bulunmaktadır. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başından beri Moskova’ya karşı iddialı ve rekabetçi bir tavır takınan Macron, Avrupa’nın daha güçlü bir konuma gelmesi için çağrılarda bulunmaktadır. 2017 yılında önerdiği Avrupa’nın “stratejik otonomi” konseptini yeniden gündeme getiren Macron, bunun yanı sıra Ukrayna’ya asker gönderme çağrısında bulunmaktadır. Fransız lider, Avrupa’nın kendi güvenliğini tesis edebilmek için gerekirse Rusya’yla diyalog kurulmasına da sıcak bakmaktadır.
[1] “‘Avrupa yakında ölebilir’ diyen Macron: Rusya’yla yeniden ilişki kurmaya hazır olmalıyız”, Sputnik, https://anlatilaninotesi.com.tr/20240425/avrupa-yakinda-olebilir-diyen-macron-rusyayla-yeniden-iliski-kurmaya-hazir-olmaliyiz-1083152078.html, (Erişim Tarihi: 26.04.2024).
[2] “Macron warns Europe ‘can die’ in alarmist speech on protectionism, geopolitical threats”, Politico, https://www.politico.eu/article/emmanuel-macron-europe-china-competition-protectionism-geopolitics/, (Erişim Tarihi: 26.04.2024).
[3] Rauhala, E., “Europe needs to be stronger, not a U.S. ‘vassal,’ says France’s Macron”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2024/04/25/france-macron-europe-defense-us/, (Erişim Tarihi: 26.04.2024).
[4] Surk, B., et al., “Macron outlines his vision for Europe to become an assertive global power as war in Ukraine rages on”, Associated Press, https://apnews.com/article/france-macron-europe-eu-paris-sorbonne-speech-a3f4de514a88ca324ed1c545fc3821c1, (Erişim Tarihi: 26.04.2024).
