Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 14 Mart 2024 tarihinde Fransız ulusal televizyonu TF1 ve France 2’ye verdiği röportajda, geçtiğimiz ay kamuoyu önünde dile getirdiği ve diğer Avrupalı liderlerin tepkisine yol açan Ukrayna’ya asker gönderme ihtimalini bir kez daha vurgulamıştır. Batılı güçleri Rusya’ya karşı herhangi bir zayıflık belirtisi göstermemeleri konusunda uyaran Macron, Ukrayna’ya asker gönderilme seçeneğinin göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtmiş, ancak bugünkü durumun bunu gerektirmediğini söylemiştir. Fransız yetkililer daha sonra Macron’un sözlerine açıklık getirmeye ve tepkileri azaltmaya çalışırken, Rusya’ya Ukrayna’da kazanamayacağına dair net bir sinyal gönderilmesi gerektiği konusunda ısrar etmiştir.[1]
Daha sonrasında La Parisien Gazetesi’ne demeç veren Macron, Rus birliklerini durdurmak için kara harekatı başlatmayı göze aldığını açıklamıştır:[2]
“Belki bir noktada, ben bunu istemiyorum ve başlatan taraf olmayacağım ama Rus kuvvetlerine karşı koymak için nerede olursa olsun kara operasyonu düzenlenmesi gerekebilir. Her türlü tehdide hazırız. Rusya Federasyonu tarafından gerilim daha da tırmandırılırsa Ukrayna’nın ve Avrupalıların güvenliği için tepki vermeye hazır olacağız, ancak saldırganlığı başlatan ilk Fransa olmayacak.”
Macron, aynı açıklamasında Ukrayna’daki çatışmaya ilişkin önerileri Putin’le görüşmeye hazır olduğunu da söylemiştir:[3]
“Putin ararsa telefonu açarım. Bu benim sorumluluğum ve onun önerilerini dinleyeceğim. Fransa’nın Ukrayna’da süren çatışmadaki rolü ‘savaşın siniri’ gibidir. Bir yandan Ukrayna’nın savunma kabiliyetini, askeri teçhizatını güçlendirmek için gereken her şeyi tedarik etmemiz, ama aynı zamanda gerilimi düşürmeye de katkıda bulunmamız gerekiyor. Putin bir şey teklif etmek isterse dinlerim.”
Macron’un açıklamalarına karşılık Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) Direktörü Sergey Narışkin, Fransa’nın Ukrayna’ya göndermek için yaklaşık 2 bin asker hazırladığını öne sürmüştür. SVR Direktörü, Fransız birliğinin Rus Ordusu’nun öncelikli hedefi haline geleceğini vurgulamıştır:[4]
“Ülkenin mevcut yönetimi sıradan Fransızların ölümünü ve generallerin endişelerini umursamıyor. Rusya Dış İstihbarat Servisi’ne ulaşan bilgiye göre, Ukrayna’ya ilk aşamada yaklaşık 2 bin kişiden oluşacak bir birlik gönderilmeye hazırlanıyor.”
Narışkin, iddiasını ileri taşıyarak Ukrayna’da halihazırda Fransız askeri varlıklarının bulunduğunu iddia etmiştir. Macron’un bu açıklamalarını da söz konusu Fransız personelin ağır kayıplar yaşadığını ve bu iddia edilen 2 bin kişilik askeri gücün söz konusu personelin yerine geçeceğini ileri sürmüştür. Macron’u Fransız kamuoyundan gerçekleri saklamakla itham eden Narışkin’e göre; Fransa’nın Ukrayna’da kaybettiği personellerin bilgisi yayınlanırsa bu Fransız toplumunda infial yaratabilir:[5]
“Macron, er ya da geç gerçeği açıklamak zorunda kalacak ama ‘itirafı’ mümkün olduğunca geciktirmeye çalışacaktır. Bu tür hassas verilerin yayımlanması, özellikle de çiftçilerin ülke genelinde hükümet karşıtı kitlesel protesto gösterileri düzenlediği bir ortamda, vatandaşları protesto gösterilerine kışkırtabilir.”
Bu gelişmelerin ardından 15 Mart 2024 tarihinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Polonya Başbakanı Donald Tusk, Berlin’de bir toplantı düzenlemiştir. Toplantının ana gündem maddelerinden birisi Fransa’nın giderek yoğunlaşan Ukrayna diskuruna karşılık Almanya’nın Taurus füzelerini Ukrayna’ya göndermeyi reddetmesi olmuştur. Polonya Başbakanı Donald Tusk da iki aktör arasında arabuluculuk misyonu üstlenmiştir. Tusk, toplantı öncesinde yaptığı paylaşımda, Ukrayna’nın ihtiyacı olan şeyin “daha az laf ve daha çok cephane” olduğunu söyleyerek Macron’a gönderme yapmıştır. Paris yönetimi, Kiev’e yapılan fiili askeri yardım konusunda geride olmasına rağmen Macron’un üst perdeden bir üslup takınması eleştirilere maruz kalmıştır.[6]
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Macron’un söylemlerine ilişkin yaptığı açıklamada, tartışmaya yeni bir boyut getirmiştir. Putin, 13 Mart 2024 tarihinde yayınlanan bir röportajında Macron’un Ukrayna konusunda söylemini yükseltmesinin, Afrika’daki etkisini Kremlin’e kaptırmanın verdiği “kızgınlıktan” kaynaklandığını söylemiştir:[7]
“Sanırım bir tür kızgınlık var ama onunla (Macron) doğrudan temas kurduğumuzda bu konuyu oldukça açık bir şekilde konuştuk. İğneyi kendinize batırmadan çuvaldızı başkasına batırmak kolaydır. Belki de Fransa Cumhurbaşkanı’nın böylesine keskin ve oldukça duygusal bir tepki vermesi, bazı Afrika ülkelerinde yaşananlarla da bağlantılıdır.”
Sonuç olarak Macron’un açıklamaları, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın da ötesinde Fransa’nın dış politika hamleleri konusunda yeni tartışmalar yaratmıştır. Batı devletleri tarafından savaşın başından beri giderek daha da çok kullanılmaya başlanan “Rusya’nın varoluşsal bir tehdit olduğu” ve bu yüzden de Ukrayna’nın her halükârda savunulması gerektiği retoriği, Macron’un bağlamında da değerlendirilmelidir. Fransa başta olmak üzere Avrupa’da giderek sertleşen çiftçi protestolarına karşılık olarak bu tavır, Macron özelinde hem kendi iç işlerinde hem de AB düzeyinde bir konsolidasyon çabası olarak görülebilir. Macron’a, Scholz ve Tusk’la gerçekleştirdiği toplantı da yöneltilen “az laf, çok iş” eleştirisi de bu durumu kanıtlar niteliktedir. Rusya tarafından öne sürülen, Fransa’nın Ukrayna’da halihazırda askeri varlığı olduğu iddiaları da önem taşısa da Putin’in bahsettiği “Fransa’nın Afrika’daki etkisini Rusya’ya kaybettiği” diskuru söz konusu tartışmanın bir diğer önemli boyutudur.
[1] Corbet, S., “Macron again declines to rule out Western troops in Ukraine, but says they’re not needed now”, Associated Press, https://apnews.com/article/france-macron-ukraine-troops-caa788d2455dafb06dd87f79c4afe06f, (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
[2]“Macron: Ukrayna’da Rus güçlerine karşı kara operasyonu düzenleyebiliriz”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240317/macron-ukraynada-rus-guclerine-karsi-kara-operasyonu-duzenleyebiliriz-1081763008.html (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
[3] Aynı yer.
[4]“Rusya Dış İstihbarat Servisi: Fransa, Ukrayna’ya 2 bin asker gönderecek”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240319/rusya-dis-istihbarat-servisi-fransa-ukraynaya-2-bin-asker-gonderecek-1081846926.html, (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
[5] Aynı yer.
[6] Caulcutt, C., et al., “‘Unity is strength,’ insist Macron, Scholz and Tusk as trio tries to bury the hatchet over Ukraine strategy”, Politico, https://www.politico.eu/article/emmanuel-macron-olaf-scholz-donald-tusk-unity-ukraine-strategy/, (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
[7]“Putin addresses French president’s concerns over Russian presence in Africa”, Africa News, https://www.africanews.com/2024/03/14/putin-addresses-french-presidents-concerns-over-russian-presence-in-africa//, (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
