31 Ocak 2024 Çarşamba günü Güney Kore Devlet Başkan Yoon Suk Yeol, Kuzey Kore’yi “mantıksız bir grup” ve dünyada nükleer silahların önleyici kullanımını yasallaştıran tek ülke olarak tanımlamıştır. Ertesi günü Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Yoon’un bu sözlerini “açıkça önyargılı” olmakla eleştirmiştir.[1] Sonrasında Güney Kore Bakan Yardımcısı Chung Byung-won, yaptığı açıklamada, Rusya’nın açıklamalarını son derece kaba bulduklarını belirtmiştir. Sözlerinin devamında Chung, “gerçekleri görmezden gelen ve Kuzey Kore’yi kayıtsız şartsız koruyan Rusya’nın durumunun çok üzüntü verici olduğunu ve bunun yalnızca Kore-Rusya ilişkilerini daha da kötüleştireceğini” vurgulamıştır.
Bu olayı görüşmek ve de protestoda bulunmak üzere Güney Kore Dışişleri Bakanlığı, Rus diplomatları bakanlığa çağırmıştır. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko’nun eylül ayında iptal edilen Seul ziyareti, 2 Şubat 2024 tarihinde hem güvenlik hem de bölgesel konuları görüşmek üzerine Güney Kore’ye gitmesiyle gerçekleşmiştir. Rudenko’nun gezisinin Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın Yoon Suk Yeol’ü eleştirmesinden sonra gerçekleşmesi dikkat çekicidir. Bu durum, iki ülkenin Kuzey Kore’yle ilgili tutumlarında görülen farklılıkların anlaşılması açısından da önemlidir. Özellikle Kuzey Kore’nin son bir aydır artan füze testleri ve diplomatik yolların çıkmaza girmesi, seçim dönemine yaklaşan Güney Kore’yi fazlasıyla rahatsız etmektedir. Rusya’yla gerçekleştirilen görüşme sayesinde bu meseleler daha açık bir şekilde görüşülmüştür.
Rudenko’nun ziyareti sırasında Güney Kore Bakan Yardımcısı Chung, ülkesinin Pyongyang ile Moskova arasındaki askeri işbirliğine ilişkin sert tutumunu Rus delegeye aktarmıştır. Çünkü Kuzey Kore Lideri Kim Jong-un, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Eylül ayında bir araya gelmiş ve Pyongyang’ın silahlarını geliştirmek için Moskova’dan alabileceği teknik yardım karşılığında Kuzey Kore’nin Rusya’ya sağlayabileceği mühimmatı tartışmıştı.[2] Sonrasında Kuzey Kore’nin uzaya casus uydu fırlatması, Güney Kore’yle ilgili birimleri kapatması ve nükleer denemeleri arttırması gibi durumlar ortaya çıkmıştı.
Bununla ilgili olarak Güney Kore’nin Kore Yarımadası Barış ve Güvenlik İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Kim Gunn da Rudenko’yla görüşmelerde bulunmuştur.[3] Görüşmelerde Kim, Moskova’ya Kore Yarımadası ve Avrupa’nın güvenliğini tehdit eden Pyongyang’la askeri bağlarının derhal kesilmesi de dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına yönelik yükümlülüklerine sıkı sıkıya uyma çağrısında bulunmuştur.[4] Rusya Dışişleri Bakanlığı ise görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, Moskova’nın “hem ülkelerin hem de halklarının çıkarlarıyla paralel bir şekilde bölgede barış ve istikrarı güçlendirmek” için Pyongyang’la işbirliğini sürdürme niyetinde olduğunu söylemiştir.[5] Rusya Dışişleri Bakanlığı, şu ifadeleri kullanmıştır:[6]
“Rus tarafı, bölgede gerilimin keskin bir şekilde artmasıyla ilgili ciddi endişelerini dile getirmiştir. Ana kaynağının Washington’un sorumsuz provokatif politikası olduğu, kendi jeopolitik amaçları doğrultusunda bölgesel müttefiklerini, askeri alan da dahil olmak üzere öngörülemeyen sonuçlarla dolu saldırgan planlarını uygulamaya teşvik ettiğini açıkça belirtilmiştir.”
Rusya’ya göre; bölgede yükselen tansiyonun temel sebebi, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Kuzeydoğu Asya’da artan askeri varlığıdır. Dahası ABD-Japonya-Güney Kore ittifakının askeri-güvenlik alanında güçlenmesi, Kuzey Kore’nin savunma sanayisini geliştirmesinin ana sebebidir.
2023 yılının son çeyreğinden bu yana Kuzey Kore’nin askeri alanda proaktif davranmasında etkili olan faktörlerden biri de Rusya’yla olan ilişkilerinin güçlenmesidir. Bu, Güney Kore sınır güvenliği açısından büyük bir tehdit haline dönüşmüştür. Çünkü askeri alandaki teknolojik gelişmeler, Kuzey Kore’yi Güney Kore’yle diplomatik yolla anlaşmaktan uzaklaştırmaktadır. Seçimler sebebiyle Güney Kore iç siyasetinin hareketli olduğu bir dönemde Pyongyang’ın eylemleri Seul’u tedirgin etmektedir. Bu durumu çözebilmek için Seul, Pyongyang’la kuramadığı diyaloğu hem Çin hem de Rusya aracılığıyla sağlamaya çalışmaktadır.
Rusya açısından her ne kadar Ukrayna’yla olan savaş ülke çıkarları için öncelikli olsa da doğu sınırının da güvende tutulması önem arz etmektedir. Kuzey Kore ve Çin’le sürdürülen yakın ilişkiler bu amaca hizmet etmekle beraber Moskova’nın Ukrayna’daki savaşa odaklanmasını kolaylaştırmaktadır. Üstelik ekonomik ve askeri anlamda Kuzey Kore ve Çin’le gerçekleştirilen işbirlikleri, Batı’nın yaptırımları altındaki Rusya’ya nefes aldırmaktadır.
Güney Kore-Rusya arasında son döneme kadar doğrudan bir tartışma yaşanmamış olmasına rağmen Rusya’nın Kuzey Kore’yle yakınlaşması, ikili ilişkileri zedelemektedir. Güney Kore’deki seçimlerden sonra Rusya’yla diyaloga ağırlık verilmesi ve ikili ilişkilerin rayına oturtulması beklenebilir. En nihayetinde Güney Kore-Rusya güvenlik görüşmeleri, iki ülke arasındaki ana sorunların tartışılması ve Kuzey Kore hakkındaki düşüncelerin açıkça belirtilmesine olanak sağlamıştır.
[1] Yi Wonju, “S. Korea Calls on Moscow to Act Responsibly as Russian Deputy FM Visits Seoul”, Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20240204002152315?section=national/diplomacy, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
[2] Christy Lee, “Analysts: Russia-North Korea Military Ties Pose Dilemma for China”, Voice of America, https://www.voanews.com/a/analysts-russia-north-korea-military-ties-pose-dilemma-for-china/7467749.html, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
[3] Cynthia Kim-Hyonhee Shin, “South Korea Summons Russian Envoy Over Criticism Of President Yoon’s Remarks”, REUTERS, https://www.reuters.com/world/south-korea-summons-russian-envoy-over-criticism-president-yoons-remarks-foreign-2024-02-03/, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
[4] Yi Wonju, “S. Korea Calls on Moscow to Act Responsibly as Russian Deputy FM Visits Seoul”, Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20240204002152315?section=national/diplomacy, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
[5] “Russia, South Korea Hold Tense Security Talks in Seoul”, Anadolu Agency News, https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/russia-south-korea-hold-tense-security-talks-in-seoul/3127323, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
[6] “Seoul Warns Russia ‘Rude’ Remarks About Yoon’s North Korea Policy Would Worsen Ties”, South China Morning Post, https://www.scmp.com/news/asia/east-asia/article/3250880/seoul-warns-russia-rude-remarks-about-yoons-north-korea-policy-would-worsen-ties, (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
