Husilerin Kızıldeniz ve Yemen açıklarında ticaret gemilerine gerçekleştirdiği saldırıların önlenmesine yönelik Avrupa Birliği (AB) tarafından şubat ayı ortasında bir askeri harekât başlatılması konusunda prensipte anlaşmaya varıldığına yönelik haberler basında yer almıştır.[1] Bahse konu harekâtla Avrupa devletlerinin bölgede gerilimi artırmak istemeseler de stratejik çıkarlarını korumak, Kızıldeniz gibi dünyanın en büyük ticaret arterlerinden birindeki aksamanın küresel ekonomide ve dolayısıyla da kendi ekonomilerinde yaratacağı olumsuz etkileri azaltmak ve bölgedeki deniz güvenliğini sağlamak adına aktif rol oynanması amaçlanmıştır.[2]
Harekât için oluşturulacak deniz gücüne Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika ve Yunanistan gibi ülkeler destek verirken, başta İspanya olmak üzere bazı AB üyesi ülkeler sıcak bakmamaktadır. Bununla birlikte AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell: “Bazı üye ülkelerin harekata katılmayacak olması, onların buna karşı oldukları anlamına gelmez” şeklinde açıklamada bulunarak, teknik ekiplerin hazırlayacağı ‘angajman kurallarını’ içeren düzenlemenin 19 Şubat 2024 tarihinde yapılması planlanan toplantıda AB Dışişleri Bakanlarının onayına sunulacağını belirtmiştir.
Ayrıca Borrell, oluşturulacak deniz gücü için Belçika ve Almanya tarafından gemi tahsisi yapıldığını ve toplamda yedi AB üyesi ülkenin harekata yönelik gemi veya uçak sağlamaya hazır olduğunu, harekatın kargo gemilerini Husi saldırılarından korumaya yönelik ve tamamen savunma amaçlı bir harekât olacağını ve kara hedeflerine yönelik saldırı planının bulunmadığını belirtmiştir.[3] Halihazırda karargâhının yeri ve hangi ülkenin komuta edeceği gibi konuların karar aşamasında olduğu belirtilen harekâtın adının eski Yunancada kalkan anlamına gelen “Aspides” olacağı vurgulamıştır.[4] Harekatın komutası için adı geçen ülkeler; halen bölgede gemisi olan Fransa ve İtalya’yla birlikte Yunanistan iken,[5] karargâh için ise Yunanistan hava kuvvetleri üssü ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üssünün de bulunduğu Larissa kentinin adı geçmektedir.[6]
Hukuki temelinin 10 Ocak 2024 tarihli ve 2722 (2024) sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına[7] dayandırıldığı harekât ile aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öncülüğünde başlatılan Refah Muhafızı Harekatı’na da destek sağlanmış olacaktır. Yakın gelecekte Husi saldırılarını tamamen durdurabilecek potansiyele sahip olmamakla birlikte AB’nin 2016 tarihli Dış Politika ve Güvenlik Küresel Strateji Belgesi ve Uygulama Planı,[8] 2023 yılında revize edilen Deniz Güvenliği Stratejisi,[9] Hint-Pasifik Stratejisi[10] ve 2022 yılında onaylanan ve AB’nin özerk güvenlik ve savunma politikalarının temelini ortaya koyan Stratejik Pusulada[11] yer alan hususları pratiğe geçiren bir harekât olacağı ve AB’nin çıkarları bulunan alanlarda deniz güvenliğini sağlamaya yönelik kararlılığını göstereceği değerlendirilmektedir.
AB Deniz Kuvvetleri (EU NAVFOR) tarafından üstlenilen ve son dönemde tekrar yükselme eğiliminde olan[12] Afrika Boynuzu ve Batı Hint Okyanusu açıklarındaki deniz haydutluğuyla mücadeleye yönelik devam eden bir askeri harekâtı olan Atalanta Harekatı ile de bağlantılı olacak ve birbirlerini destekleyecek harekâtın başarısının, AB’nin itibarı açısından önemli olduğu ve ayrıca AB’nin 2020 yılında başlatılan ve Hürmüz Boğazı’nda deniz ticaretini korumaya yönelik Deniz Farkındalığını artırmayı amaçlayan bir diğer harekâtı olan Agenor[13] ile gelecekte tek çatı altında birleştirilebileceği değerlendirilmektedir.
Ürdün’deki ABD üssüne gerçekleştirilen taarruza misilleme olarak ABD ve İngiltere tarafından Irak ve Suriye’deki İran bağlantılı milis gruplara yönelik gerçekleştirilen hava saldırıları sonrası çatışmaların büyümesi ve Hürmüz Boğazı’nın da İran tarafından kapatılması ihtimali, zaten Asya’dan Avrupa’ya deniz yoluyla yapılan ticaretin Kızıldeniz’deki Husi saldırıları nedeniyle Ümit Burnu rotasına kayarak maliyetleri olağanüstü artırdığı bir dönemde AB’yi de bölgede siyaseten aktif rol almak zorunda bırakmıştır.
Sonuç olarak Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası Avrupa cephesinde NATO ve AB’yi kendisine bağımlı hale getiren ABD’de yapılacak seçimler sonrası Trump’ın başa gelme ihtimaline karşı AB’nin gelecekte kendi çıkarlarını korumak üzere güvenlik konularında daha fazla rol almak zorunda kalacağı ve Stratejik Pusulada vücut bulan özerklik çabalarının daha etkin şekilde fiiliyata dökülmesini gerektirecek bir döneme girilmektedir.
[1] “EU To Launch a Red Sea Naval Mission Within 3 Weeks to Protect Ships from Continued Houthi Attacks”, AP News, https://apnews.com/article/red-sea-houthis-naval-mission-trade-eu-9f779d51f6fe3ebd8df0032c92221817, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[2] Lal İlhan, ANKASAM, “Kızıldeniz’deki Krizin Küresel Tedarik Zincirlerine Etkisi”, https://www.ankasam.org/kizildenizdeki-krizin-kuresel-tedarik-zincirlerine-etkisi/, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[3] “Italy, In Command of The European Defensive Mission in The Red Sea”, Kiratas, https://www.kiratas.com/2024/02/03/italy-in-command-of-the-european-defensive-mission-in-the-red-sea/, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[4] Simone De La Feld, “Red Sea, EU Aims to Launch Aspides Mission by Feb. 19. Italy, France, And Greece Apply to Lead”, Eunews https://t.ly/cNX2c, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[5] Andrew Grey, “EU Aiming to Launch Red Sea Naval Mission by Mid-Feb”, Reuters, https://t.ly/dSN0k, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[6] “EU To Launch a Red Sea Naval Mission Within 3 Weeks to Protect Ships from Continued Houthi Attacks”, Hellaslife, https://hellaslife.com/eu-to-launch-a-red-sea-naval-mission-within-3-weeks-to-protect-ships-from-continued-houthi-attacks/, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[7] United Nations Digital Library, Resolution 2722 (2024) / adopted by the Security Council at its 9527th meeting, on 10 January 2024, https://digitallibrary.un.org/record/4033392?ln=en, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[8] European Union, “A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy”, https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/eugs_review_web_0.pdf, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[9] Council of the European Union, “Council conclusions on the Revised EU Maritime Security Strategy (EUMSS) and its Action Plan”, https://www.consilium.europa.eu/media/67499/st14280-en23.pdf, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[10] European Commission, “The EU Strategy for Cooperation in The Indo-Pacific”, https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/jointcommunication_2021_24_1_en.pdf, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[11] European Union, “A Strategic Compass for Security and Defence”, https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/documents/strategic_compass_en3_web.pdf, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[12] Christian Bueger, “Somali Pirates Are Back in Action. A Strong Global Response Is Needed”, SafeSeas, https://www.safeseas.net/piracy-2024/, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
[13] “The European-led Maritime Awareness in the Strait of Hormuz”, (EMASoH) / AGENOR, https://www.emasoh-agenor.org/about-4, (Erişim Tarihi: 12.02.2024).
