11 Aralık 2023 tarihinde Kamboçya Başbakanı Hun Manet, tarihsel olarak iniş çıkışlı ilişkilerin yaşandığı yakın komşusu Vietnam’la bağları güçlendirmek adına ülkeye resmi bir ziyarette buluşmuştur.[i]
Vietnam Başbakanı Pham Minh Chinh, başkent Hanoi’de Hun Manet için bir karşılama töreni düzenlemiştir. Bu temaslarda eğitim, ticaret, güvenlik, savunma ve sınır işleri gibi alanlarda işbirliği müzakereleri yapılmıştır. İki lider, ticaret ve bilim alanlarında işbirliğini içeren birkaç anlaşmanın imza törenine katılmışlardır. 2022 yılında Vietnam ve Kamboçya arasındaki iki yönlü ticaret 10.57 milyar doları bulmuş ve 2023 yılının ilk 10 ayında 7.1 milyar dolara ulaşmıştır. Yıl sonunda ise bu rakamın 9 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Vietnam, Kamboçya’nın üçüncü büyük ticaret ortağıdır.[ii]
Hun Manet, Kamboçya Başbakanı olarak 2023 yılında Ağustos ayında göreve geldiği zamandan bu yana ilk defa, 38 yıl boyunca iktidarda kalan babası Hun Sen’in yerine Vietnam’ı ziyaret etmiştir. Birçok Kamboçyalı, tarih boyunca Vietnam’a karşı geleneksel bir düşmanlık beslemekte olup onları Kamboçya topraklarını ilhak etmeye çalışmakla suçlamaktadır. Bazı Kamboçyalı politikacılar bu konuyu vurgulamaktadır. Nitekim Kamboçya milliyetçilerinde Vietnamlılara karşı önyargı yaygın bir durumdur.[iii]
Hun Manet’in babası olan Hun Sen, 1979 yılında Kamboçya’daki komünist Khmer Rouge’u iktidardan uzaklaştırmak için ülkeye giren Vietnam’ın işgal gücü tarafından 1985 yılında başbakan olarak atanmıştır. Khmer Rouge yönetimi, 1970-1975 yıllarındaki Kamboçya İç Savaşı sırasında açlık, aşırı çalışma ve infaz yoluyla yaklaşık 1,7 milyon Kamboçyalının ölümünden sorumlu tutulmaktadır.[iv]
Hun Sen, orta rütbeli bir Khmer Rouge komutanı olarak görev yapmış ve Kamboçya’nın 1970-75 yıllarındaki iç savaşında yaralanmıştır. Khmer Rouge, 1977 yılında kendi kadroları içinde tasfiyeler yaparken Hun Sen, Vietnam’a kaçmıştır ve orada kurulan bir anti-Khmer Rouge direniş hareketine katılmıştır. Hun Manet, 1999 yılında ABD’nin West Point Askeri Akademisi’nden mezun olan ilk Kamboçyalı olmuştur. Başbakan olmadan önce Kamboçya ordusunun komutanlığını yapmıştır.[v]
Hun Manet, babasının politikalarından sapma belirtisi göstermemektedir. Vietnam-Kamboçya ilişkileri, tarih boyunca hem işbirliği hem de gerilim içeren bir karmaşıklığa sahiptir. 1979 yılında Vietnam’ın Kamboçya’yı işgal etmesi ve Khmer Rouge’un devrilmesi, bu ilişkilerin önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bununla birlikte Kamboçya’daki bazı kesimler hala Vietnam’a karşı geleneksel bir düşmanlık beslemekte ve toprak anlaşmazlıkları gibi konularda endişelerini dile getirmektedir.
Ziyaret sırasında imzalanan ticaret ve bilim alanındaki anlaşmalar, ekonomik işbirliğini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. 2022 ve 2023 yıllarına ait ticaret rakamları, ekonomik bağların güçlendiğini göstermektedir ve bu, her iki ülkenin de kalkınma hedeflerine ulaşmada birbirlerine olan bağımlılıklarını artırma ihtimalini içerisinde barındırmaktadır.
Görüşmelerin gündeminde güvenlik ve savunma işbirliği de bulunmaktadır. Bu, bölgesel istikrarın korunması açısından önemli bir adım olabilir. Hem Vietnam hem de Kamboçya, bölgesel güvenlik tehditlerine karşı dayanışma içinde olma gerekliliği hissetmektedir, denebilir.
Kamboçya’daki bazı kesimlerin, tarihsel olarak Vietnam’a karşı duyduğu güvensizlik ve hoşnutsuzluk, diplomatik ilişkileri etkilemeye devam etmektedir. Bu durum, iki ülkenin halkları arasındaki kültürel ve tarihsel zorlukların aşılabilmesi konusunda daha fazla çaba gerektirdiğini göstermektedir.
Sonuç olarak bu ziyaret, Vietnam-Kamboçya ilişkilerindeki olumlu ivmeyi temsil etmektedir. Tarihsel zorluklar ve bölgesel dinamikler, her iki ülkenin liderlerinin ilişkileri güçlendirme ve ortak çıkarlarına odaklanma çabalarını daha da kararlılıkla sürdürmelerini gerektirmektedir. Gelecekte, kültürel anlayışın artırılması, ekonomik işbirliğinin derinleştirilmesi ve bölgesel güvenlik konularında ortak bir vizyonun oluşturulması, her iki ülke için de önemli olacaktır.
[i] “Cambodia’s Leader Holds Talks in Neighboring Vietnam on First Visit Since Becoming Prime Minister”, Associated Press News, https://apnews.com/article/hun-manet-trade-hanoi-cambodia-vietnam-dd18df078fb88a17e7a359e24c8b29ff, (Erişim Tarihi: 11.12.2023).
[ii] Aynı yer.
[iii] Aynı yer.
[iv] Aynı yer.
[v] “Cambodia’s Prime Minister Visits Vietnam to Sign Deals on Trade and Science”, Breaking News.İe, https://www.breakingnews.ie/world/cambodias-prime-minister-visits-vietnam-to-sign-deals-on-trade-and-science-1563023.html,(Erişim Tarihi: 11.12.2023).
