Kuzey Kore ile Sovyetler Birliği arasında 1970’ler boyunca var olan yakın ilişkilerin mirasına rağmen Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline kadar Kuzey Kore-Rusya ilişkisi, “dar etkileşimcilik” ve “diplomatik yanlış” kavramlarıyla ifade ediliyordu. Rusya’nın 2022 yılında Ukrayna’ya saldırısı, iki ülke arasındaki siyasi ihtiyaçların ve maddi çıkarların yakınlaşmasına zemin hazırlamıştır. Öyle ki Kuzey Kore, Rusya’nın Ukrayna’da ele geçirdiği bölgeleri tanıyarak ona siyasi destek sağlamıştır.
Öte yandan Rusya’nın Kuzey Kore’ye verdiği siyasi destek, Pyongyang’ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından maruz kalacağı yaptırımlara karşı bir bariyer vazifesi görmektedir.[i] Böylece uluslararası sistemden izole edilmiş Kuzey Kore ve yaptırımlarla ilişkileri kısıtlanmış Rusya, karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi geliştirmiştir. Bu zımni ittifakın Camp David’de bir araya gelen ABD-Güney Kore-Japonya eksenini dengeleyebileceği düşünülmektedir.
Temmuz 2023 tarihinde Kuzey Kore Lideri Kim Jong-un’un, Kore Savaşı Ateşkes Anlaşması’nın 70. yıldönümünü kutlamak üzere Rusya Savunma Bakanı Sergei Şoygu başkanlığındaki bir Rus delegasyonunu Pyongyang’da ağırlamıştır. Sonrasında Kim Jong-un, 12 Eylül 2023 tarihinde Rusya’ya kişisel bir ziyarette bulunarak, kamuoyuna açık bir şekilde Moskova’yla bağlantıların derinleştirilmesine olan ilgisini dile getirmiştir.[ii] Bu sayede Rusya-Kuzey Kore ilişkileri “kazan-kazan” durumuna (win-win) uygun hale gelmiştir. Aynı zamanda Kuzey Kore, Rusya’yla ilişki kurmak suretiyle Çin’e olan ekonomik bağımlılığını azaltmaya da çalışıyor olabilir. Moskova’nın buradaki varlığını artırması, Pyongyang’a Çin’le ilişkilerde daha fazla nüfuz kazandırabilir ve yardım kaynaklarını çeşitlendirebilir.[iii]
Ekim 2023 tarihli bir rapora göre; “Kuzey Kore’nin Rusya sınırında bulunan Tumangang Demiryolu Tesisinde dramatik ve benzeri görülmemiş düzeyde yük vagonu trafiği” yaşanmıştır. Demiryolu trafiğindeki dramatik artış, muhtemelen Kuzey Kore’nin Rusya’ya silah ve mühimmat tedarik ettiğine işaret etmektedir. Rusya, silah-mühimmat karşılığında Kuzey Kore’nin askeri yeteneklerini geliştirmesine ve genişletmesine yardımcı olmak için ileri askeri teknoloji sunabilecektir.[iv] 21 Kasım 2023 tarihinde Kuzey Kore casus uydusunu başarılı bir şekilde uzaya fırlatmasının arkasında Rusya’nın teknik desteğinin olduğu düşünülmektedir. Nitekim 2023 yılı içerisinde gerçekleştirilen casus uydu denemeleri başarısız olmuşken Rus heyetin Pyongyang ziyareti sonrasında gerçekleştirilen deneme başarılı olmuştur.
Pyongyang devlet medyası, 15 Aralık 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Kuzey Kore Başbakanı Kim Tok-hun’un Rusya’nın Uzak Doğu bölgesi Primorsky Krai’nin Valisi ile görüşmelerde bulunduğunu aktarmıştır. Kuzey Kore’nin çok ihtiyaç duyulan dövizi kazanmak için Rusya’ya işçi göndermeye çalıştığı yönünde spekülasyonlar da bulunmaktadır.[v] İkili ilişkilerin gelişmesi sonucunda Kuzey Kore’nin askeri anlamda daha cesur hareket etmeye başlamıştır. Öyle ki Seul, Pyongyang açısından artık sadece bir düşman konumundadır. Bu bağlamda Kuzey-Güney Kore sınırında daha fazla gerilimin olduğu gözlemlenmektedir.
ABD’nin iddiasına göre Kuzey Kore, Rusya’nın Ukrayna’yla olan savaşında kullanılması için silah göndermektedir. 2024 yılının Ocak ayının başında ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Kuzey Kore’ye yönelik yaptırım kararlarına taraf olan Rusya’nın Kuzey Kore’den silah alması ve bunları Ukrayna’daki savaşta kullanması kendi içinde çelişkilidir” demiştir.[vi] Bu yüzden Kuzey Kore-Rusya ilişkilerinin uzun dönem için değil de güncel çıkarlar çerçevesinde geliştiği iddia edilmektedir.
2023 yılında başlayan Kuzey Kore-Rusya yakınlaşması, Çin’in bölgesel çıkarlarına da zarar verebilir. Zira Kuzey Kore’nin Rusya’ya silah satışı, Kore Yarımadasındaki gerilimi tırmandıracaktır. Çin, Koreler arasındaki çatışmanın ülke güvenliğine tehdit oluşturduğu düşünmektedir. Sonuç olarak Kuzey Kore-Rusya ilişkilerinde son dönemece girilmiş durumdadır. Bu ittifakın kalıcı mı yoksa kırılgan mı olduğu önümüzdeki aylarda ortaya çıkacaktır.
[i] Scott A. Snyder, “The Perils of a Renewed North Korea-Russia Relationship”, Council on Foreign Relations,
https://www.cfr.org/in-brief/perils-renewed-north-korea-russia-relationship, (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
[ii] Gabriela Bernal, “North Korea–Russia alliance revives Cold War divisions”, East Asia Forum, https://www.eastasiaforum.org/2023/10/31/north-korea-russia-alliance-revives-cold-war-divisions/, (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
[iii] Peter Brookes, “Russia and North Korea: Similar bed, different dreams”, Geopolitical Intelligence Services (GIS) Report, https://www.gisreportsonline.com/r/russia-north-korea/, (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
[iv] Aynı yer.
[v] Lee Minji, “N. Korea’s premier holds talks with visiting Russian governor”, Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20231215001351315?section=search, (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
[vi] Kim Seung-yeon, “(LEAD) S. Korea urges Russia to stop ‘self-contradictory’ arms deal with N. Korea”, Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20240105007251315?section=search, (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
