Rusya-Ukrayna Savaşı’yla beraber yükselen Avrupa’daki enerji krizinin çözümü için çeşitli alternatifler geliştirilmiştir. Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomi Koridoru (IMEC) ise bu seçenekler arasında oldukça dikkat çekici bir proje olarak karşımıza çıkmaktadır. Sadece enerji konusuyla sınırlı olmayan koridorun çeşitli alanlarda işbirliği imkanı sağlayacağı düşünülmektedir. IMEC aracılığıyla Asya, Ortadoğu ve Avrupa’nın birbirine bağlanması hedeflenirken, söz konusu koridorun Pire Limanı’ndan geçmesi planlanmaktadır. Dolayısıyla Yunanistan, oluşacak yeni iklimde başat rol oynamak için girişimlerde bulunmaktadır.
9-10 Eylül 2023 tarihlerinde düzenlenen G20 Zirvesi’nde Avrupa Birliği (AB), Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında çok uluslu bir demiryolu ve liman projesi hakkında mutabakat zaptı imzalanmıştır.[1] Mevzubahis projeyle oluşacak yeni koridorun siyasi boyutlarına bakıldığında, uluslararası sistemin başat aktörleri arasında bir güç mücadelesinin çıktısı olduğuna dair görüşler mevcuttur. Bu proje, temelde bölgeler arasında enerji ve ticaret akışının kolaylaştırılmasına yönelik beklentiler hasebiyle ön plana çıkmaktadır.
Atina yönetimi, son dönemde Batılı aktörlerle ilişkilerini derinleştirmeye yönelik çeşitli hamlelerde bulunmuştur. Bu noktada Yunanistan’ın Avrupa’daki enerji krizinde alternatif bir enerji arzı sağlayıcı olmak istemesinin IMEC ile paralellik gösterdiği ileri sürülebilir. Bahse konu örtüşme bağlamında Miçotakis yönetiminin ülkenin jeopolitik konumu sebebiyle Doğu ve Batı’yı birbirine bağlayan bir köprü ve dolayısıyla bölgedeki diplomatik merkez olmayı hedeflediğinden bahsedilebilir. Bu hedeften hareketle Atina yönetiminin sadece Batılı aktörlerle değil, Küresel Güney’in önemli aktörleriyle de iyi ilişkiler kurma çabası içinde olduğu ifade edilmelidir. Bu çerçevede söz konusu koridorun inşasına yönelik hazırlıkların bir süredir devam ettiğinden bahsetmek mümkündür. Zira Pire Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Vassilis Korkidis’in 8 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı açıklamada Hindistan’ın Avrupa’ya ihracatı için başta Pire Limanı olmak üzere Yunan limanlarına yatırım yapma konusundaki ilgisini memnuniyetle karşıladıklarını ifade etmesi,[2]bu süreci kanıtlar niteliktedir.
Yunanistan, dış politikasını bir yandan AB’yle uyumlu bir halde sürdürmeye çalışırken bir yandan da ileriye yönelik çok yönlü bir diplomasinin temellerini atmakta ve uluslararası sistemdeki etkisini arttırmayı hedeflemektedir. Söz konusu hedefte yenilebilir enerji söylemlerinin ön plana çıkması muhtemeldir. Atina yönetimindeki bu hedefin IMEC projesindeki temiz enerji ve temiz elektrik vurgusuyla örtüştüğü ileri sürülebilir. Zira Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis’in 78. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda 21 Eylül 2023 tarihinde yaptığı konuşmada Yunanistan’ın 2025/2026 dönemi BM Güvenlik Konseyi geçici adaylığının başarılı olması durumunda konseyin çalışmalarında ön plana çıkartacağı iki konudan birinin iklim olacağını ifade etmesi,[iii] önümüzdeki dönemde yenilebilir enerji söylemlerinin artacağına ilişkin bir gösterge olabilir.
Miçotakis yönetimi bir yandan dış politikada iklim, çevre ve sürdürülebilir enerji vurgusu yaparken bir yandan da bu konular için örnek olmaya çalışmaktadır. Zira Selanik Belediyesi’nin 2030 yılı hedefli iklim paktını imzalaması,[4] bu durumu göstermektedir. Selanik Belediye Başkanı Konstantinos Zervas’ın 2019 yerel seçimlerinde Yeni Demokrasi tarafından desteklendiği düşünüldüğünde hükümet destekli belediyelerde benzer anlaşmalar şaşırtıcı olmayacaktır.
Atina’nın diplomatik çabalarının temelinde ise ekonomik kalkınma hedefi olduğundan bahsetmek mümkündür. IMEC projesinin gerçekleştirilmesi durumunda Ortadoğu’dan Avrupa’ya açılan kapının Yunanistan olması, ülke ekonomisine olumlu yansıyacaktır. Dolayısıyla Yunan dış politikasında IMEC projesinin önemli bir yer tuttuğu ifade edilebilir. Burada üzerinde durulması gereken husus ise Yunanistan’ın Batı’yla güçlü ilişkilerinin ve büyük bir projede yer bulmasının hem ülkenin siyasi istikrarına hem de uzun vadedeki ekonomik beklentilere yönelik olumlu bir profil oluşturmasıdır. Bilhassa Başbakan Miçotakis’in 21 Eylül 2023 tarihinde New York’taki yatırımcılarla yaptığı görüşmede Yunanistan’ı bölgede istikrar ve güvenliğin gücü olarak sunması, enerji konusunda ülkesinin önemini vurgulaması ve Yunanistan’ın Asya-Ortadoğu-Avrupa arasında bir köprü görevi görebileceğini vurgulaması,[5] bu durumu kanıtlar niteliktedir.
Yunanistan’ın dış politikadaki adımlarının tutarlı ve birbirini destekleyici olduğu iddia edilebilir. Söz konusu adımlar hem Yunanistan hem de AB için bir kazan-kazan ilişkisi üzerine şekillenmektedir. Yunanistan, Avrupa’nın enerji sorunun çözülmesinde ve ticari verimliliğin artmasında köprü görevi görecek, AB ise Yunanistan’ın bir taraftan ekonomik kalkınmasına bir taraftan da bölgedeki diplomatik pozisyonunun güçlenmesine katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda Brüksel, Atina yönetiminin karşılaştığı olumsuzlukların çözümüne destek olmaktadır. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Yunanistan’da yaşanan sel felaketinin atlatılması için çeşitli fonlardan 2,25 milyar avroya kadar destek verilebileceğini ifade etmesi,[6] bu desteği kanıtlar niteliktedir.
Miçotakis yönetimi Avrupa’nın enerji sorununun çözümünde inisiyatif almaya giderken IMEC aktörleriyle çeşitli temaslarda bulunmaktadır. Bu çerçevede Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, 6-7 Eylül 2023 tarihlerinde Birleşik Arap Emirlikleri’ne ziyarette bulunarak mevkidaşı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ve Savunma İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Muhammed Ahmed Al Bowardi ile görüşmüştür. Bahse konu görüşmelerde iki aktör arasındaki işbirliği ile bölgedeki güvenlik ve istikrar ortamının yaratılmasının teşvik edilmesi üzerinde durulmuştur.[7]
Yunanistan, IMEC için önemli bir köprü rolü üstlenmektedir. Atina’nın Washington yönetimiyle münasebetleri düşünüldüğünde bu rolün destekleneceğini ifade etmek mümkündür. Nitekim ABD küresel siyasetteki yeni güç odaklarına karşı var olan sistemi ve konumunu korumayı hedeflemektedir. Bu noktada doğal bir dengeleyici olarak gördüğü ve IMEC için başat role sahip Hindistan’la ilişkilerini derinleştirmek istemektedir. Söz konu istek ise Yeni Delhi yönetiminin çok yönlü dış politikasında olumlu karşılık bulmaktadır. Örneğin ABD’nin Hindistan Büyükelçisi Eric Garcetti, 20 Eylül 2023 tarihinde Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin ABD Başkanı Joe Biden’ı ülkesindeki Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına davet ettiğini ifade etmiştir.[8]
Sonuç olarak IMEC, küresel güç mücadelesinin çıktılarından biridir ve Yunanistan, bu projede önemli rol almaktadır. Atina yönetimi hem ekonomik kalkınmasını sağlamak hem bölgede diplomatik merkez olmak için Avrupa’nın enerji sorununda arz sağlayıcı olmayı hedeflemektedir. Miçotakis yönetiminin dış politikasının IMEC projesiyle örtüştüğü ifade edilebilir. Son kertede Yunanistan’ın Doğu-Batı arasında köprü olma planı üzerinden dış politikasını şekillendirdiği ve buna paralel olarak IMEC projesinde bölgenin güvenliğine sağlayacağına dair mesajlar verdiği söylenilebilir.
[1] “US, India, Saudi, EU Unveil Rail, Ports Deal on G20 Sidelines”, Reuters, https://www.reuters.com/world/us-india-saudi-eu-unveil-rail-ports-deal-g20-sidelines-white-house-official-2023-09-09, (Erişim tarihi:09.09.2023).
[2] “Piraeus Chamber of Commerce and Industry Welcomes India’s Interest in Greek Ports”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1218671/piraeus-chamber-of-commerce-and-industry-welcomes-indias-interest-in-greek-ports/, (Erişim tarihi:28.08.2023).
[3] “Mitsotakis Raises Climate Change and Migration at UN General Assembly”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1220647/mitsotakis-raises-climate-change-and-migration-at-un-general-assembly/, (Erişim tarihi:22.09.2023).
[4] “Thessaloniki Inks Climate Pact for Zero Emissions”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1219573/thessaloniki-inks-climate-pact-for-zero-emissions/, (Erişim tarihi:09.09.2023).
[5] “PM Met With Investors and Fund Managers In New York”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1220589/pm-met-with-investors-and-fund-managers-in-new-york/, (Erişim tarihi:21.09.2023).
[6] “EU Ready to Weigh into Greek Recovery Effort”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1219789/eu-ready-to-weigh-into-greek-recovery-effort/, (Erişim tarihi:12.09.2023).
[7] “Strong UAE Ties Affirmed”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1219469/strong-uae-ties-affirmed/, (Erişim tarihi:08.09.2023).
[8] “Modi Invites Biden to India’s 2024 Republic Day Celebrations, Says US Envoy”, Reuters, https://www.reuters.com/world/india/modi-invites-biden-indias-2024-republic-day-celebrations-says-us-envoy-ani-2023-09-20/, (Erişim tarihi:20.09.2023).
