31 Ekim 2023 tarihinde Beyaz Saray, Başkan Joe Biden’ın Kasım ayında San Francisco’da düzenlenecek bir zirvenin yan etkinliğinde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’le “yapıcı” görüşmeler yapmayı umduğunu açıklamıştır.[1]
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, iki ülkenin liderlerinin Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesinde buluşmasının yolunu açmak amacıyla Washington’a nadir bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Çin tarafı ise Devlet Başkanı Şi Cinping’in bahse konu toplantıya katılacağını henüz onaylamamıştır.[2]
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karine Jean-Pierre, uzun zamandır beklenen görüşmelerle ilgili olarak “Kasım ayında San Francisco’da liderler arasında yapıcı bir konuşma ve buluşma yapmayı amaçlıyoruz.” demiştir.[3] İsmi açıklanmayan bir üst düzey ABD yönetimi yetkilisi ise şunları söylemiştir:[4]
“Kasım ayında San Francisco’da buluşmak için prensipte anlaşmaya varılmıştır. Bu planları kesinleştirmek için gerekli önemli ayrıntıları hala çalışıyoruz.”
Liderler, 2022 yılının Kasım ayındaki Bali’deki bir toplantıdan bu yana yüz yüze görüşmemişlerdir. Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ilişkiler yıllardır gerilmiş durumdadır. Çünkü ABD, Asya-Pasifik bölgesi ve ötesinde etki alanlarını genişletmek için çaba sarf etmektedir. Pekin, ABD karşısında Rusya’yla işbirliğini arttırmaktadır.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, bu yılın ekim ayının son haftasında ABD’li yetkililerle görüştükten sonra Beyaz Saray, iki tarafın “bir araya gelmeye çalıştığını” söylemiştir. Ancak Çin Dışişleri Bakanı, görüşmelere giden yolun hala “düzgün olmadığını” belirtmiştir.
Aspen Strateji Grubu’nun ev sahipliğindeki bir etkinlikte konuşan Wang Yi, şu ifadeleri kullanmıştır:[5]
“Her iki tarafın da mümkün olan en kısa sürede ikili ilişkileri istikrara kavuşturmayı ve iyileştirmeyi ummaktadır. İki devlet başkanı, San Francisco’da gerçekleşecek bir zirveye doğru birlikte çalışmayı kabul etmiştir. Öte yandan San Francisco’ya giden yol düzgün değil ve ‘otopilota’ bırakılamaz. İki tarafın da engelleri kaldırmaları, zorlukları aşmaları, fikir birliği sağlamaları ve sonuçları biriktirmeleri gerekiyor.”
İki lider arasındaki son yüz yüze temasın 2022 yılının Kasım ayında gerçekleştiği ve ilişkilerin uzun bir süredir gerildiği vurgulanmaktadır. Çin-ABD ilişkileri, Asya-Pasifik bölgesindeki artan gerilim nedeniyle iniş çıkışlı bir hal almıştır.
Çin tarafının “yolun düzgün olmadığı” konusundaki endişeleri ve Wang Yi’nin “engellerin kaldırılması ve fikir birliği sağlanması gerektiği” konusundaki ifadeleri, bu görüşmelerin önündeki zorlukları yansıtmaktadır.
Bu gelişmeler, uluslararası ilişkiler açısından önemlidir. Çin ve ABD, küresel siyasi ve ekonomik güç merkezleridir ve bu görüşmeler, iki ülke arasındaki gerilimi azaltma ve olumlu bir işbirliği zeminini yeniden oluşturma fırsatı sunabilir. Ayrıca bu görüşmeler, Asya-Pasifik bölgesindeki dengeyi etkileyebilir ve bölgesel meselelerin çözümüne katkıda bulunabilir.
Ancak bu tür görüşmelerin zorlukları da vardır. İki ülke arasındaki farklılıklar ve çatışmaların derinliği göz önüne alındığında, bu görüşmelerin sonucu belirsizdir. Görüşmelerin başarılı olabilmesi için özellikle ABD’nin uzlaşmaya istekli olması gerekmektedir.
Sonuç olarak bu gelişmeler, uluslararası ilişkilerdeki önemli bir dönüm noktasını temsil etmektedir. İki büyük güç arasındaki ilişkilerin seyri, küresel siyasi ve ekonomik dengeyi etkileyebilir ve dünya genelinde barış ve istikrarın sürdürülmesi için kritik bir faktör olmaya devam edecektir.
[1] “Biden Expected to Meet with Xi Jinping Next Month for ‘Constructive’ Talks”, The Guardian, https://www.theguardian.com/us-news/2023/oct/31/biden-xi-jinping-meeting-us-china, (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
[2] “Biden ‘Aiming’ For ‘Constructive’ Talks With Xi: US”, Barrons, https://www.barrons.com/news/biden-aiming-for-constructive-talks-with-xi-next-month-w-house-c259461b?refsec=topics_afp-news, (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
[3] “Joe Biden ‘Aiming’ for ‘Constructive’ Talks with China’s Xi Jinping in San Francisco”, South China Morning Herald, https://www.scmp.com/news/world/united-states-canada/article/3239882/joe-biden-aiming-constructive-talks-chinas-xi-jinping-san-francisco?module=live&pgtype=homepage, (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
[4] Aynı yer.
[5] Aynı yer.
