Amerika Birleşik Devletleri-Çin rekabetinin ekonomik anlamda oluşturduğu küresel riskler ve güvenlik alanında ortaya çıkardığı yeni denklemler, bu rekabetin dünya siyasetini değiştirme potansiyelini ortaya koymaktadır. Özellikle 2018 yılından bu yana yoğunluğu giderek artan rekabet ortamı, tarafların işbirliği ağlarını genişletmesine neden olmuştur. Bu bağlamda ABD’nin Çin’i çevreleme stratejisinde adalar oldukça önemli bir yer tutmaktadır.
Adalar, anakaraların çevrelenmesi konusunda hayati öneme sahip denizdeki kara parçalarıdır. Adaların bu kadar önemli olmaları, askeri olarak bölgenin her türlü lojistiğini kontrol altına alabilmelerinden kaynaklanmaktadır. Örneğin Tayvan Adası çok yoğun bir şekilde kullanılan Tayvan Boğazı açısından kritik öneme sahiptir. Örneğin ABD donanmasının hala Tayvan Boğazı’nda varlığını sürdürdüğü gözlemlenmektedir.
Tayvan Boğazı bu konuda en belirgin örnek olsa da bölgede yer alan ve farklı dönemlerde çekişme alanına dönüşen başka adaların varlığından da söz etmek mümkündür. Bu alanlardan en başlıcası Solomon Adaları’dır. Ülke, 2019 yılında Çin’i resmi olarak tanımasının ardından[1] ciddi bir rekabet sahnesine dönüşmüştü.
Solomon Adaları’nın Çin’le yakınlaşması birçok açıdan Batı’yı rahatsız etmiştir. Bu durumun en bariz örneği, 2022 yılında Çin’le imzaladığı güvenlik anlaşmasına Batılı devletlerin verdiği tepkidir. İmzalanan anlaşma uyarınca Çin, ülkedeki kolluk kuvvetlerine eğitim verecektir.[2] Temmuz 2023 tarihine gelindiğinde ise Solomon Adaları ve Çin arasında yeni bir güvenlik anlaşması imzalanmıştır. Anlaşmanın içeriğinin detaylı bir şekilde açıklanmasını isteyen ABD, Avustralya ve Yeni Zelanda, Solomon Adaları’na çağrıda bulunmuştur. 17 Temmuz 2023 tarihinde Çin ziyaretinden dönen Solomon Adaları Başbakanı Manesseh Sogavare, ABD ve Avustralya’nın Çin-Solomon Adaları güvenlik anlaşmasından korkmaması gerektiğini ifade etmiştir.[3]
Görüldüğü gibi Solomon Adaları, coğrafi konumu nedeniyle küresel rekabetin etkisinden kurtulamayan bir devlettir. Solomon Adalar hem ABD ve Batılı devletler hem de Çin açısından önemi giderek artan bir aktördür.
Adalar siyasetinin bir başka tezahürü 25 Eylül 2023 tarihinde Beyaz Saray’da düzenlenen İkinci Pasifik Adaları Liderler Toplantısı’dır. Washington yönetimi, Cook Adaları ve Niue’yi diplomatik olarak tanıyacağını açıklamıştır. Ayrıca ABD tarafından bölgeye 200 milyon dolar değerinde fon sağlanması ve 2024 yılına kadar Vanuatu’ya büyükelçilik açılması kararlaştırılmıştır.[4]
ABD’nin Pasifik Adaları konusunda artan etkinliğinin bir diğer örneği ise ABD-Marshall Adaları güvenlik anlaşmasıdır. 17 Ekim 2023 tarihinde Washington-Majuro arasında imzalanan pakt kapsamında ABD, bu ülkeye 20 yıllık bir süreç içerisinde 2,3 milyar dolar değerinde ekonomik yardım yapacak ve bunun karşılığında Marshall Adaları’nı çevreleyen 2,1 milyon kilometrelik hava sahasına erişimi engelleme hakkına sahip olacaktır.[5] Bu şekilde ABD, Çin’in Batı Pasifik bölgesine erişimini engellemeyi planlamaktadır.
Özetlemek gerekirse ABD-Çin rekabeti 2018 yılında bir ticaret savaşı olarak ortaya çıkmışsa da 2023 yılına kadarki beş yıllık süreç içerisinde birçok farklı alana yayılım göstermiştir. Dijital alanda “We Chat” ve “TikTok” uygulamalarına karşı başlatılan karalama kampanyası ve çip savaşları bu durumun en bilinen iki örneğidir. Sonuç olarak ABD ve Çin, Pasifik üzerinde etkisi neredeyse en fazla olan ülkelerdir. Bu yüzden Pasifik Adaları, küresel rekabetin geleceğinde söz sahibi olabilir.
[1] “China, Solomon Islands Establish Diplomatic Relations”, Aljazeera, www.aljazeera.com/news/2019/9/21/china-solomon-islands-establish-diplomatic-relations, (Erişim Tarihi: 22.10.2023).
[2] Tarcisius Kabutaulaka, “China-Solomon Islands Security Agreement and Competition for Influence in Oceania”, Georgetown Journal of International Affairs, gjia.georgetown.edu/2022/12/02/china-solomon-islands-security-agreement-and-competition-for-influence-in-oceania/, (Erişim Tarihi: 22.10.2023).
[3] “Solomon Islands PM Returns From Beijing, Calls Australia ‘Unneighbourly’”, Reuters, ww.reuters.com/world/asia-pacific/solomon-islands-pm-returns-beijing-calls-australia-unneighbourly-2023-07-17/, (Erişim Tarihi: 22.10.2023).
[4] “US Recognizes Cook Islands, Niue During Pacific Summit”, AA, www.aa.com.tr/en/americas/us-recognizes-cook-islands-niue-during-pacific-summit/3000826, (Erişim Tarihi: 25.09.2023).
[5] Jessica Stone, “US, Marshall Islands Sign Security Deal That Will Limit China’s Access to Western Pacific”, VoA, www.voanews.com/a/us-marshall-islands-sign-security-deal-that-will-limit-china-s-access-to-western-pacific-/7313989.html, (Erişim Tarihi: 22.10.2023).
