Amerika Birleşik Devletleri (ABD) küresel siyasetteki konumu için birçok aktörle mücadele etmektedir. Özellikle Çin ve Rusya’ya karşı verdiği güç mücadelesinde Güney Kore ve Japonya’yla münasebetlerini derinleştirmektedir. Ancak Washington yönetimi, bu ikiliyle işbirliğine gittikçe Kuzey Kore’nin tepkisiyle karşılaşmaktadır. Pyongyang yönetimi ise ABD’nin hamlelerine karşı Biden yönetiminin doğal rakibi olan Rusya’yla ilişkilerini geliştirmeye yönelmektedir. Bu çerçevede Kuzey Kore Lideri Kim Jong Un ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, askeri ve teknolojik konuları görüşmek üzere 13 Eylül 2023 tarihinde Rusya’da bir araya gelmiştir.[1]
Kuzey Kore ve Güney Kore arasında geçmişten beri süregelen rekabet küresel güçlerin bölgedeki nüfuz arayışından hareketle şiddetini arttırmaktadır. Bu bağlamda Güney Kore, Batı’ya yönelirken Kuzey Kore ise Seul yönetiminin karşısında konumlanmaktadır. Her ne kadar Küresel Güney’in sesi son dönemde yükselse de Pyongyang üzerindeki baskının varlığı hissedilmektedir. Bu bağlamda Kuzey Kore’nin siyasi yalnızlıktan kurtulmak için adımlarını hızlandırdığı ileri sürülebilir. Söz konusu süreçte “Batı karşıtlığı” üzerinden Rusya’yla ilişkilerin geliştirilmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır.
Rusya; ABD ve Batılı müttefiklerine karşı diplomatik bir mücadele içerisindedir. Rusya-Ukrayna Savaşı’yla Batı tarafından çeşitli yaptırımlara maruz kalan Moskova yönetiminin uluslararası sistemdeki konumunu korumak için işbirliklerini geliştirmeye çalıştığından bahsedilebilir. Bu çerçevede Rusya, ortak çıkarlarının olduğu düşünülen Kuzey Kore’ye yönelmiştir. Zira Kuzey Kore fiilen olmasa da sembolik olarak Batı’ya karşı mücadele içerisindedir. Nitekim 13 Eylül 2023 tarihinde Pyongyang yönetiminin lideri Kim Jong Un ve Başkan Putin görüşmesine bir saat kala doğu kıyısındaki denize iki kısa menzilli balistik füze fırlatması,[2] rakiplerine karşı bir gözdağı olarak görülebilir.
Güney Kore ve Kuzey Kore arasındaki gerilim sürerken tarafların farklı güç odaklarına yöneldiği görülmektedir. İki aktör arasındaki çekişmenin bölgedeki tansiyonu arttırdığı ileri sürülebilir. Nitekim Güney Kore Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından 14 Eylül 2023 tarihinde Kuzey Kore ve Rusya’nın Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararlarını ihlal etmesi halinde bedel ödeyecekleri ifade edilmiştir.[3] Seul yönetimi taraflarla münasebetleri ve jeopolitik konumu hasebiyle Kuzey Kore-Rusya yakınlaşmasını güvenlik tehdidi olarak görmekte ve buna karşı destek aramaktadır. Nitekim Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un Kuzey Kore’nin nükleer ve füze tehditlerini dizginlemede Çin’i “sorumlu” bir rol oynamaya çağırması,[4] bu arayışı kanıtlamaktadır.
Üzerinde durulması gereken hususlardan biri ise Güney Kore-ABD ilişkileridir. Her ne kadar uluslararası sistem çok merkezli bir hale doğru hızla ilerlese de Seul ve Pyongyang’ın Soğuk Savaş’ın mirasını sürdürdüğü ileri sürülebilir. Nitekim Kuzey Kore, Rusya’ya yöneldikçe Güney Kore de dengeleyici olarak ABD’ye yaklaşmaktadır. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller’in iki lider arasındaki görüşmeye ithafen yeni bir silah anlaşması imzalamaları halinde taraflara daha fazla yaptırım uygulanacağını ifade etmesi,[5] Washington ve Seul yönetimlerinin ortak bir tavırda olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Güney Kore’nin Kuzey Kore-Rusya ilişkilerini dengelemek için ABD’nin önderliğindeki Batı’yı caydırıcı olarak gördüğünü ifade etmek gerekir. Bu çerçevede Başkan Yeol’un Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı Kim Tae-hyo, Güney Kore Lideri’nin BM Genel Kurulu’na katılmak üzere New York’a gideceğini ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile görüşeceğini ifade etmiştir.[6] Söz konusu görüşmede özellikle Seul-Moskova görüşmesinin konuşulması beklentiler arasındır. Zira Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 13 Eylül 2023 tarihinde BM’nin Kuzey Kore’ye yaptırım uygulamasından beri jeopolitik iklimin değiştiğini ifade etmiştir.[7]
Ortak rakiplere karşı bir araya gelen Kuzey Kore ve Rusya’nın güç birliğine giderek maruz kaldıkları yaptırımların etkisini zayıflatmaya çalışacakları ileri sürülebilir. İki aktör arasındaki görüşmeden tarafların birbirinin politikasını desteklediği ve Batı’ya karşı paralel bir tavır sergilediği anlaşılmaktadır. Nitekim Kim Jong Un’un Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Moskova’nın zaferine olan inancını vurgulaması,[8] bu tavrı kanıtlar niteliktedir. İki aktör arasında yeni işbirliklerine gidilmesi muhtemeldir. Bilhassa Putin’in Pyongyang’ın uydu inşa etmesine yardım etme sözü vermesi,[9] mevzubahis işbirliğine örnek olarak gösterilebilir.
Sonuç olarak Kuzey Kore ve Güney Kore arasındaki rekabet her geçen gün şiddetini arttırmaktadır. Uluslararası sistem çok merkezli bir hal alsa da Seul ve Pyongyang yönetimlerinin Soğuk Savaş’ın mirasını sürdürdüğünden bahsedilebilir. Zira Kuzey Kore-Rusya münasebetleri derinleştikçe Güney Kore, Batı’ya yönelmektedir. Kuzey Kore-Rusya arasında gerçekleşen temasta tarafların birbirine verdiği destek ve Güney Kore ile ABD’nin bahse konu görüşmeye verdiği tepkiler, güç mücadelesinin hem bölgede hem de küreselde devam ettiğini göstermektedir. Bu çerçevede küresel siyasetteki ABD-Rusya rekabetinin Kuzey Kore-Güney Kore arasındaki güç mücadelesi üzerinden de şekillendiği ifade etmek mümkündür.
[1] “Putin and North Korea’s Kim Discuss Military Matters, Ukraine War and Satellites”, Reuters, https://www.reuters.com/world/nkoreas-kim-meets-putin-missiles-launched-pyongyang-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 14.09.2023).
[2] “North Korea Fires Two Ballistic Missiles While Leader Kim Visits Russia”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/north-korea-fires-ballistic-missile-with-leader-kim-away-russia-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
[3] “South Korea Warns North Korea, Russia Against Breaching UN Resolutions”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/south-korea-warns-north-korea-russia-against-breaching-un-resolutions-2023-09-14/, (Erişim Tarihi: 14.09.2023).
[4] “China Must Play ‘Responsible’ Role in Curbing North’s Threats, South Korea’s Yoon Says”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/china-must-play-responsible-role-curbing-norths-threats-south-koreas-yoon-2023-09-12/, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[5] “US Will Impose Sanctions on Russia, North Korea for Any New Arms Deals, State Dept. Says”, Reuters, https://www.reuters.com/world/us-will-impose-sanctions-russia-north-korea-any-new-arms-deals-state-dept-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
[6] “South Korea’s Yoon Heading To New York Next Week for UN General Assembly”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/south-koreas-yoon-heading-new-york-next-week-un-general-assembly-2023-09-14/, (Erişim Tarihi: 14.09.2023).
[7] “Russia’s Lavrov Says Situation Has Changed Since North Korea Was Hit by U.N. Sanctions”, Reuters, https://www.reuters.com/world/russias-lavrov-says-situation-has-changed-since-north-korea-was-hit-by-un-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
[8] “Kim Tells Putin: Russia Will Win Against ‘Evil’ In Ukraine”, Reuters, https://www.reuters.com/world/kim-tells-putin-russia-will-win-against-evil-ukraine-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
[9] “How Could Russia Help North Korea Build a Satellite”, Reuters, https://www.reuters.com/world/how-could-russia-help-north-korea-build-satellite-2023-09-13/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
