Çin-Amerika Birleşik Devletleri (ABD) rekabeti, çok kutuplu dünya düzenine giden yolda büyük bir rol oynamaktadır. Bir tarafta küresel ekonominin en büyük oyuncularından olan Çin, diğer tarafta ABD ve Batı yer almaktadır. Hal böyle iken her iki kutup da dost devletler arasındaki sorunları çözme ve daha bütünleşik hareket etme yeteneğine sahip olma yolunda çaba sarf etmektedir.
ABD’nin de karşı karşıya kaldığı bu durumun öne çıkan örneklerinden biri Japonya-Güney Kore ilişkileridir. Aslına bakılırsa iki ülke, kökleri Japon kolonyal dönemine uzanan sorunlara sahip komşu devletlerdir. Son dönemde ABD-Çin rekabetinin ortaya çıkması ve bu bağlamda Çin ve Kuzey Kore konusunda ortak endişelere sahip olmaları iki devleti yakınlaştırarak aralarındaki sorunlara çözüm aramalarını sağlamıştır. Bu bağlamda gerek Güney Kore ve Japonya’nın tarihi sorunlarını çözme yolunda attıkları adımlar[1] gerekse karşılıklı olarak birbirlerini güvenilir ticaret ortakları listesine almaları[2] dikkate değer gelişmelerdir.
Yakınlaşmalar sadece siyasal alanda kalmamış iki devlet birbiriyle başta ekonomi olmak üzere birçok alanda işbirliği gerçekleştirme yoluna gitmiştir. Örneğin turizm bu yakınlaşmadan faydalanan alanların başında gelmektedir. Zira 2022 yılında Japonya’yı ziyaret eden Koreli turist sayısı 1,01 milyon dolaylarında[3] iken, 31 Haziran 2023 tarihinde açıklanan verilere göre bu sayı 3 milyonu geçmiştir.[4] Buna karşın Güney Kore’yi ziyaret eden Japon turist miktarı daha yavaş bir yükselişle 300 binden[5] 860 bine yükselmiştir.[6]
İki devletin yakınlaşması her ne kadar tüm sorunların çözümlenmiş olduğu yönünde bir algı yaratsa da hala çözüme ulaşmamış sınır sorunları ve Fukushima Nükleer Santrali sorunu gibi meseleler varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Bu sorunların en belirgin örneklerinden olan Dokdo/Takeshima Adası sorunu zaman zaman ikili ilişkilerde küçük gerilimlere neden olsa da ilişkilerin seyrinde olumsuz yönde bir değişime sebebiyet vermekten uzaktır. Bunun yanında Fukushima Nükleer Santrali’nin suyunun denize salınacak olması hem Güney Kore hem de diğer bölge devletleri tarafında bir endişe unsuru olarak ortaya çıkmıştır. Fakat yine bu sorunun da ikili ilişkilerin seyrini kökten değiştirecek bir durum olduğunu söylemek gerçeklikten kopmak olacaktır.
Japonya-Güney Kore ilişkileri bu şekilde olumlu bir atmosfere sahip iken ABD-Çin rekabeti her geçen gün kendisini daha da hissettirmektedir. Bu bağlamda ABD ve Çin karşılıklı olarak birbirlerini doğrudan hedef almaktan imtina etmemektedir. Küresel anlamda teknolojik araçların olmazsa olmazı olan yarı iletkenler de bu durumdan etkilenmektedir. Nitekim ABD’nin yaptırımları karşısında Çin, 22 Mayıs 2023 tarihinde ABD’li yarı iletken üreticisi Micron yapımı çiplerin Çin’in ulusal güvenliğine bir tehlike oluşturduğu gerekçesiyle şirkete yaptırım uygulama kararı almıştır.[7] Bu durum Çin’le ticari olarak sıkı ilişkilere sahip olan Güney Kore’yi zor durumda bırakmıştır.
Mevzu bahis rekabet çerçevesinde Seul-Tokyo-Washington hattında gerçekleşen üçlü görüşmeler önemli bir yere sahiptir. 18 Ağustos 2023 tarihinde Camp David’de gerçekleşmesi planlanan Japonya-Güney Kore-ABD görüşmesi,[8] ABD cenahı açısından olumlu sonuçların alınması ihtimalini taşımaktadır. Bu bağlamda ABD, daha önce de bahsedildiği üzere, blok içerisinde yer alan sorunların çözümünde aktif rol alarak hem kendi küresel prestijini yükseltmek hem de blok içi ilişkilerin daha da gelişmesini sağlamak istemektedir. Çin’in bakış açısına göre ABD, Güney Kore ve Japonya, Kuzey Pasifik’te NATO benzeri mini bir askeri yapılanma kurmayı arzulamaktadırlar.[9] Bunun yanı sıra kurulacak savunma yapısı, bölge ülkelerini dost ve tehdit olarak iki gruba ayıracaktır.[10]
Neticede Güney Kore ve Japonya, tarihi sorunlara sahip olmalarına rağmen yakın dönemde ikili ilişkilerini düzeltme yoluna gitmektedirler. Washington’un Seul ve Tokyo’yu sorunların çözümü konusunda cesaretlendirmesiyle ortaya çıkan olumlu atmosfer, küçük sorunların görmezden gelinmesini sağlamıştır. 18 Ağustos 2023 tarihinde gerçekleşmesi beklenen Camp David görüşmesi de bu bağlamda değerlendirildiğinde ABD’nin Kuzey Pasifik’te iki müttefik devletin ilişkilerindeki sorunların üstesinden gelerek Çin karşısında elini güçlendirmek istediği söylenebilir.
[1] Kim Tong-Hyung-Hyung-Jin Kim “South Korean Plan Aims to Heal Forced Labor Feud with Japan”, AP News, apnews.com/article/south-korea-japan-forced-laborers-colonial-rule-e8e828901148c2f2528ce557f445772b, (Erişim Tarihi: 06.08.2023).
[2] Jo He-rim, “Japan Restores South Korea to Export ‘Whitelist’ After 4 Years”, The Korea Herald, https://shorturl.at/muxzZ, (Erişim Tarihi: 27.08.2023).
[3] “Number Of International Visitors to Japan in 2022, By Region of Origin”, Statista, https://shorturl.at/coxJY, (Erişim Tarihi: 06.08.2023).
[4] Shim Woo-hyun, “Over 3m Koreans visit Japan in H1”, The Korea Herald, www.koreaherald.com/view.php?ud=20230731000613#:~:text=The%20number%20of%20South%20Korean,according%20to%20government%20data%20Monday., (Erişim Tarihi: 09.08.2023).
[5] “Number of Japanese Travelers to South Korea from 2013 to 2022”, Statista, https://shorturl.at/clsw5, (Erişim Tarihi: 09.08.2023).
[6] “Shim Woo-hyun “Over 3m Koreans…”, a.g.m
[7] Dan Milmo-Graeme Wearden, “China Bans US Chipmaker Micron from Vital Infrastructure Projects”, The Guardian, www.theguardian.com/business/2023/may/22/china-bans-us-micron-technology, (Erişim Tarihi: 22.08.2023).
[8] “Biden To Host Camp David Summit with Japan and South Korea Next Month, Congressman Says”, Reuters, www.reuters.com/world/china/biden-host-camp-david-summit-with-japan-south-korea-next-month-us-congressman-2023-07-27/, (Erişim Tarihi: 09.08.2023).
[9] “Camp David Summit Could Be Dangerous for Japan, South Korea: Global Times Editorial”, Global Times, www.globaltimes.cn/page/202308/1295785.shtml, (Erişim Tarihi: 09.08.2023).
[10] Aynı yer.