Soğuk Savaş’ın son ermesinin ardından dünyadaki güvenlik algısında mühim dönüşümler yaşanmıştır. Her ne kadar Avrupalı devletlerin güvenlik anlayışında farklılıklar bulunsa da Rusya-Ukrayna Savaşı’yla birlikte özellikle de Avrupa Birliği (AB) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) de etkisiyle dış politikada ve güvenlik stratejilerinde müşterek yaklaşım güç kazanmıştır.
Öte yandan Rusya, her fırsatta tek kutuplu dünya düzenine ve dolayısıyla Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) küresel liderliğine itirazını dile getirmektedir. Bu itiraz ise Rusya-Batı mücadelesini derinleştirmektedir. Ukrayna’daki savaş da bunun yansımasıdır. Fakat Batı’nın hemfikir olduğu nokta, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik müdahalesinin devletlerin egemenliğinin ve bağımsızlığının ihlali olduğudur. Bu yüzden de aktörler, Rusya’ya karşı çeşitli tedbirler geliştirme ihtiyacı hissetmiştir. Bu ülkelerin başında ise Romanya gelmektedir.
Aslında Kremlin yönetimi, NATO’nun Rusya’ya karşı uyguladığı çevreleme stratejisinden ve dolayısıyla doğuya doğru genişlemesinden duyduğu rahatsızlığı defalarca dile getirmiştir. Ukrayna’daki savaşın nedenlerinden biri de budur. Fakat savaş, Moskova yönetimini hedef alan yaptırımları beraberinde getirmiştir.
Rusya ise karşı yaptırımlara başvurmuş ve enerjiyi bir koz olarak kullanma yoluna gitmiştir. Bu durum da enerji krizine yol açmıştır. Bu nedenle de Avrupalı devletler, alternatif tedarikçilere ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmiştir. Bu bağlamda Romanya, enerji krizini fırsata çevirmeye ve Avrupa’nın en önemli tedarikçilerinden biri haline gelmeye çalışmaktadır. Bu kapsamda Bükreş yönetimi, muhtelif şirketlerle açık denizlerden doğalgaz çıkarmak ve Avrupa’ya taşımak için 2026-2042 yıllarını içeren çeşitli anlaşmalar imzalamıştır.[1]
Bu kapsamda Romanya, son dönemde Birleşik Arap Emirlikleri’yle (BAE) olan temaslarını yoğunlaştırmıştır. Bu temaslar, Bükreş’in enerji noktasında geliştireceği projeler nedeniyle Körfez sermayesine yöneldiği şeklinde okunabilir. Bu sürecin ise Moskova’da rahatsızlık yaratması kaçınılmaz gözükmektedir.
Tüm rahatsızlığa rağmen Romanya, Ukrayna’nın yanında durmaya özen göstermektedir. Nitekim yakın geçmişte Ukrayna’ya topçu mühimmatı tedarik edecek bir program başlatılmış ve bu programa Bükreş yönetimi de dahil olmuştur.[2]
Anlaşılacağı üzere Romanya, Rusya’nın olası zaferine engel olmak istemektedir. Elbette Bükreş’in yaklaşımında Transdinyester Meselesi’nin ve bu bağlamda Moldova Hükümeti’ndeki Romanya’yla birleşme eğiliminin de etkisi bulunmaktadır. Nitekim Romanya, her fırsatta Moldova’nın yanında yer alacağını dile getirmektedir. Zaten bu yüzden de Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu, Bükreş yönetimine teşekkür etmiştir.[3] Bunu Moskova ile Bükreş’in Moldova üzerinden nüfuz mücadelesine girmesi şeklinde yorumlamak da mümkündür.
Kuşkusuz meselenin NATO boyutu da vardır. NATO’nun Karadeniz’deki faaliyetlerine paralel olarak Romanya’nın da bölgedeki etkisi artmaktadır. Bu da Rusya’nın dikkatinden kaçmamaktadır.
Bahse konu olan ihtilafların yansıması olarak Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Romanya Dışişleri Bakanı Bogdan Aurescu’nun Moldova dilinin Sovyetler Birliği tarafından yaratıldığı ve Rusya’nın bunu propaganda aracı olarak kullandığı şeklindeki sözlerini sert bir dille eleştirmiştir.[4] Dolayısıyla taraflar arasındaki gerilimin artacağı öngörülebilir. Taraflar arasındaki gerilimin bir diğer boyutu ise bilişimdir. Nitekim teknoloji alanında çalışmalar yürüten Romanya, ülkedeki Rus yazılımları yasaklamıştır.[5]
Sonuç olarak Rusya karşısında yekpare bir tavır sergileyen Avrupa’nın kritik bir aktörü olarak ön plana çıkan Romanya, gerek askeri gerekse de ekonomik ortaklıklarını kullanarak Rusya karşısında mühim bir bölgesel güç haline gelmeye çalışmaktadır. Nitekim Bükreş, Kiev’e olan desteğini sürdürmesinin yanı sıra enerji tedarikçisi olma çabaları, Moldova Hükümeti’yle ilişkileri, NATO’nun Karadeniz’de artan varlığı ve teknolojik gelişmeler noktasında attığı adımlar sebebiyle Rusya’nın tepkisini çekmektedir. Bu yüzden de Bükreş-Moskova hattındaki anlaşmazlıkların derinleşeceği ve taraflar arasındaki gerilimin yükseleceği öngörülebilir.
[1] “OMV Petrom, Neptun Deep Açık Deniz Gazının Taşınması İçin Sözleşme İmzaladı”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/omv-petrom-contract-neptun-deep-gas-transport-2023, (Erişim Tarihi: 17.03.2023).
[2] “Romanya, Ukrayna’ya Topçu Mühimmatı Tedarik Eden Avrupa Programına Katılıyor”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romania-european-program-artillery-ammunition-ukraine, (Erişim Tarihi: 21.03.2023).
[3] “Başbakan Nicolae Ciuca, Kişinev’e Yaptığı Resmi Ziyarette Romanya’nın Moldova’ya Verdiği Desteği Yineledi”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romanian-pm-support-moldova-visit-march-2023, (Erişim Tarihi: 23.03.2023).
[4] “Rusya Sözcüsü Romanya Dışişleri Bakanı’na “Moldova Dili” Diyerek Sert Çıkıştı”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/russian-spokesperson-romanian-foreign-minister-moldovan-language, (Erişim Tarihi: 22.03.2023).
[5] “Politika, İş Dünyası Liderleri Bükreş Yuvarlak Masa Toplantısında Silah Haline Getirilmiş Teknoloji ve Dijital Dönüşümü Ele Alıyor”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/policy-business-leaders-weaponized-technology-bucharest-mar-2023, (Erişim Tarihi: 20.03.2023).
