2022 yılının Ağustos ayından bu yana siyasi krizin çözülemediği Karadağ’da yargının işleyişi noktasında çok sayıda eleştiriler söz konusudur. Zira ülkede Anayasa Mahkemesi’nin yeni üyeleri hala belirlenememiştir. Ayrıca Karadağ Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, anayasal yükümlülüğü olmasına rağmen hükümetin kurulması için ikinci tur siyasi istişareleri başlatmamıştır. Bu tartışmaların ışığında Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini kısıtlayan kanun, 12 Aralık 2022 tarihinde Karadağ Meclisi’nde ikinci kez oylanarak milletvekillerinin onayından geçmiştir. Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini kısıtlayan yasa tasarısının kabul edilmesinin ardından ülkede binlerce gösterici Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic’in liderliğini üstlendiği Karadağ’ın Sosyalistleri Demokratik Partisi (DPS) öncülüğünde protesto gösterileri düzenlenmeye başlamıştır.
Bu kapsamda Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM), Karadağ’daki siyasi krizi değerlendirmek üzere Gazeteci Biljana Matijasevic’in görüşlerini dikkatlerinize sunmaktadır.
1. Karadağ’da yazdan beri devam eden siyasi krizde durum nedir?
Karadağ’daki siyasi kriz kötüleşti. Anayasa Mahkemesi yargıcının emekliliği ve bu nedenle mahkemenin çalışma yeter sayısı olmaması, birkaç belediyede yapılan yerel seçimlerin sonuçlarını ve bir bütün olarak hukukun üstünlüğünü sorgulatmaktadır. Meclis, bu konu öncelikli olmasına rağmen ikinci kez Anayasa Mahkemesi’nin yeni yargıçlarını seçemedi.
2. Halk, erken seçim ve cumhurbaşkanlığı yetkilerine ilişkin yasanın geri çekilmesini talep ederek Karadağ Parlamentosu önünde protestolar düzenliyor. Ülkede erken seçim bekleniyor mu?
Anayasa Mahkemesi olmadan seçim yapılamaz. Liderliğini Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic’in yaptığı DPS, olağanüstü genel seçim çağrısında bulundu. Ancak 12 Aralık 2022 tarihindeki oturumda bu partinin milletvekilleri, Anayasa Mahkemesi’nin yeni üyelerinin seçimi için oy kullanmadı. İşte burası çok garip. Seçim süreciyle ilgili şikayetleri çözümleyecek olan Anayasa Mahkemesi yoksa seçim nasıl yapılacak?
DPS destekçileri, erken parlamento seçimleri ve Djukanovic’in yetkilerini daraltan Cumhurbaşkanlığı Kanunu değişikliklerinin geri çekilmesini talep eden çeşitli protestolar düzenlediler. Bu değişiklikler, Parlamento’ya yeni bir başbakan atama fırsatı veriyor. Çünkü Djukanovic, Anayasa’ya göre Parlamento’da çoğunluğun desteğine sahip bir başbakan önermekle yükümlü olmasına rağmen bunu yapmayı reddetti. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Kanunu’nda yapılan değişiklikler, anayasaya aykırıdır. Fakat Cumhurbaşkanı’nın eylemleri de anayasaya aykırıdır.
3. Djukanovic, Rusya’nın Karadağ’a karşı hibrit savaş yürüttüğünü iddia etti. Ülkedeki siyasi krizin Rusya’yla bir bağlantısı olabilir mi? Rusya yanlısı Demokratik Cephe, Moskova’dan destek alabilir mi?
Karadağ’daki siyasi krizin Rusya’yle hiçbir ilgisi yok veya çok az ilgisi var. Sadece Rusya’nın Sırbistan ve Sırp Ortodoks Kilisesi aracılığıyla Karadağ’daki tek bir siyasi ittifak üzerinde etkili olduğu kısımda bir etkiden söz edilebilir. Ancak Karadağ’daki sorun, DPS’nin 30 yıldır iktidarda olması ve 2020 yılının Ağustos ayındaki yerel seçimlerde büyük bir hezimete uğramasıdır. Zira DPS, iktidarı kolay kolay bırakmaya hazır değil.
4. Ülkedeki bomba ihbarları ne anlama geliyor? Anayasa Mahkemesi yakınında bomba tehdidi vardı. Başta okullar olmak üzere tehdit hedefi haline gelen yerler için ne tür önlemler alındı?
Polis, bomba ihbarlarının hepsinin sahte olduğunu belirledi. Başbakan Dritan Abazovic, DPS’yi ülkede istikrarı bozmak amacıyla bomba tehditleriyle bağlantılı olmakla suçladı.
Biljana Matijasevic
Podgorica merkezli Vijesti Gazetesi’nde editör olarak çalışmaktadır. Daily Press, Mina News Agency gibi kurumlarda editörlük yapmıştır. Matijasevic, Mediteran Üniversitesi’nden mezundur.