29-30 Kasım 2022 tarihlerinde Bükreş’te Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Dışişleri Bakanları Toplantısı yapılmış ve bu toplantıda Moldova’nın savunma kabiliyetlerinin arttırılması meselesi ele alınmıştır. Oysa Bükreş’teki zirvenin asıl amacı, Rusya-Ukrayna Savaşı ve bu bağlamda Kiev yönetimine yapılan askeri yardımların değerlendirilmesiydi. Lakin Romanya Dışişleri Bakanı Bogdan Aurescu, toplantıdan önce yaptığı açıklamada Moldova’nın da toplantıya katılacağını açıklamıştır. Aurescu, Moldova’nın bu tarz bir toplantıya ilk kez davet edildiğini belirtmiş ve NATO müttefiklerinin söz konusu ülkenin istikrarına büyük önem verdiğini dile getirmiştir. Buna ek olarak Aurescu, NATO’nun Moldova makamlarıyla yürüttüğü projelerin ülkenin savunma potansiyelini güçlendirdiğini ifade ederek Romanya’nın Avrupa-Atlantik güvenlik sisteminin güçlendirilmesine dönük çabalarını sürdüreceğini söylemiştir.[1]
Öte yandan ABD’nin Avrupa’daki Özel Harekât Kuvvetleri Komutanlığı Tümgeneral Stephen Edwards, 28 Kasım 2022 tarihinde Kşinev’e giderek Moldova’ya iki günlük bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Edwards, ABD ile Moldova arasındaki uzun vadeli ortaklığı görüşmek maksadıyla söz konusu ülkeyi ziyaret ettiğini açıklamış ve burada Moldova Savunma Bakanı Anatoly Nosatii başta olmak üzere Moldova Ordusu’nun üst düzey personelleriyle bir araya gelmiştir. Söz konusu görüşmede Nosatii, Moldova Silahlı Kuvvetleri’nde yürütülen reform süreçlerine katkılarından dolayı ABD’ye teşekkür etmiştir.
Ayrıca Edwards, Moldova Dışişleri Bakanı Nicu Popescu’yla da görüşmüştür. Bu çerçevede Popescu, ortak güvenlik sorunları ve Moldova’nın NATO yöneliminin değerlendirildiğini belirtmiştir.[2]
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise Bükreş’te yaptığı açıklamda Ukrayna’daki çatışma ortamından bahsederek NATO’nun Moldoca’yı desteklemeye hazır olduğunu söylemiştir. Bu bağlamda Stoltenberg şunları söylemiştir:[3]
“Moldova NATO’nun bir ortağı, Moldova müttefiklerinden ve AB’den yardım almakta, bu savaşın zulmünü sadece Ukrayna’yı değil, Moldova dahil tüm dünyayı etkilediğini görmekteyiz.”
Bahse konu olan NATO toplantısında konuşma yapan Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, NATO Madrid Zirvesi’nde ittifakın doğu kanadının güçlendirilmesi yönünde alınan kararının uygulanması gerektiğini söylemiş ve Romanya topraklarında asker konuşlandırmaya karar veren müttefiklere, müteşekkir olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca Iohannis, Moldova’nın Romanya açısından özel bir öneme sahip olduğunu ve ülkenin ihtiyacı olan ek desteği sağlamaya hazır olduğunu vurgulamıştır.[4]
Anlaşılacağı üzere, NATO’nun doğu kanadında önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Söz konusu gelişmeler, Rusya’nın Ukrayna’nın sivil altyapısını elektrik hatları, elektrik trafoları ve doğalgaz boru hatları gibi hava saldırılarıyla tahrip etmesiyle yakından ilişkilidir. Çünkü Ukrayna, ciddi bir hava savunma zafiyeti yaşamakta ve NATO’dan uzun menzilli füzeler talep etmektedir. Elbette Ukrayna’daki durumun kötüleşmesi, Moldova’yı da doğrudan etkilemektedir. Yani mevzubahis gelişmeler, enerji güvenliği başta olmak üzere Moldova’nın
Ukrayna’da ortaya çıkan enerji güvenliği olmak üzere genel olarak güvenlik konuları Moldova’nın güvenliğine olumsuz yansımaktadır. Moldova bu durumda NATO ülkelerinden destek talep etmektedir. Moldova’nın güvenliğini yakından takip eden ve güvenliğini sağlamak için çabalayan Romanya, NATO üzerinden Moldova’nın güvenlik endişelerini gidermeye çalışmaktadır.
Aslında Moldova, tarafsız bir ülke olarak kalmayı dış politikasının temel prensibi haline getirmiştir. Ancak bu durum, Moldova’nın izole olması anlamına gelmediği gibi NATO’yla sınırlı bir ilişki kurması anlamını da taşımamaktadır. Zira Moldova, NATO’yla ilişkilerini geliştirmek, güvenlik garantisi almak ve savunma kapasitesini arttırmak istemektedir.
Anlaşılacağı üzere, Avrupa’nın doğusunda yeni bir güvenlik mimarisi inşa edilmektedir. Romanya, Moldova’nın da buna dahil olmasını istemektedir. Moldova’daki ayrılıkçı bölge olan Transdinyester’in Dışişleri Bakanı Vitaliy Ignatiev ise yaşanan gelişmelerden rahatsızlık duymakta ve ABD ile İngiltere’nin Kşinev yönetimini silahlandırdığını öne sürmektedir. Ignatiev, bu sürecin kendileri açısından tehdit oluşturduğunu ve bölgesel istikrarsız zedelediğini iddia etmektedir.[5]
Kuşkusuz Moldova’nın silahlanması, Transdinyester karşısında elini güçlendirmesi anlamına gelmektedir. Ancak Transdinyester Bölgesi, Rus Barış Gücü tarafından korunmaktadır. Bölgede yaklaşık 2.500 Rus askeri görev yapmaktadır. Bu askerlerin bölgedeki varlığı daha çok sembolik nitelikte olsa da Transdinyester’deki ayrılıkçı yapının korunmasına hizmet etmektedir.
Sonuç olarak Rusya-Ukrayna Savaşı, Moldova’yı da Transdinyester Sorunu bağlamında gündeme getirmektedir. Savaşa ilişkin veriler, Rusya’nın Ukrayna’da kaybettiğine işaret ederken; NATO ve özellikle de Romanya, Moldova’nın savunma kapasitesinin arttırılmasını önemsemektedir. Bu durum, bir anlamda Rusya’nın etkisinin Transdinyester coğrafyasında da sınırlandırılması amacından kaynaklanmaktadır. NATO Dışişleri Bakanları toplantısında yaşanan gelişmeler de bunu teyit eder mahiyettedir.
[1] “Ауреску: Молдова подвергается гибридным атакам, цель которых — помешать реформам и европейскому курсу страны”, NewsMaker, https://newsmaker.md/rus/novosti/auresku-moldova-podvergaetsya-gibridnym-atakam-tsel-kotoryh-pomeshat-evropeyskomu-kursu/, (Erişim Tarihi: 30.11.2022).
[2] “Главком спецопераций США в Европе изучает театр боевых действий в Молдавии”, EurAsia Daily, https://eadaily.com/ru/news/2022/11/29/glavkom-specoperaciy-ssha-v-evrope-izuchaet-teatr-boevyh-deystviy-v-moldavii, (Erişim Tarihi: 30.11.2022).
[3] “В НАТО заявили о готовности поддержать Молдавию на фоне конфликта на Украине”, İnterfax, https://www.interfax.ru/world/874688, (Erişim Tarihi: 30.11.2022).
[4] “Клаус Йоханнис: Чрезвычайно важно, чтобы Республика Молдова оставалась непоколебимо приверженной проевропейскому пути”, İPN, https://www.ipn.md/ru/klaus-yokhannis-chrezvychayno-vazhno-chtoby-respublika-moldova-ostavalas-nepokol-7965_1093691.html, (Erişim Tarihi: 30.11.2022).
[5] “МИД Приднестровья: планы США по вооружению Молдавии угрожают стабильности на Днестре”, Tass, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/16454073, (Erişim Tarihi: 30.11.2022).
