Arnavutluk Cumhurbaşkanı Bajram Begaj, yerel seçimlerin 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacağını duyurmuştur. Söz konusu seçimlerde muhalefet, neredeyse tamamı iktidardaki Sosyalist Parti’nin (SP) elinde olan belediyeler için çetin bir mücadele verecektir.
Arnavutluk’taki seçim yarışının erken başladığı söylenebilir. Zira eski Cumhurbaşkanı Ilir Meta tarafından kurulan Özgürlük Partisi (ÖP) ve Demokrat Parti’nin (DP), Sosyalist Partili Başbakan Edi Rama’ya karşı güçlü bir muhalefet yaptıkları görülmektedir. Muhalefet liderlerinin kullandığı söylemlerin birbirine çok benzediği görülmektedir. Bu yüzden, yerel seçimlerde söz konusu partiler arasında bir ittifakın olup olmayacağı merak konusudur. Özellikle de DP Lideri Sali Berisha’nın Rama Hükümeti’ne sert yüklendiği söylenebilir. Dolayısıyla muhalefetin, Arnavutluk’ta birçok belediyeye sahip olan iktidardaki SP’yle büyük bir rekabete girdiği düşünülmektedir.
Muhalefet, Rama Hükümeti’ni özellikle ekonomik sıkıntılar ve yolsuzlukla mücadele üzerinden eleştirmektedir. Bu nedenle seçim kampanyası döneminde bu konulara ilişkin söylemlerin öne çıkacağı ifade edilebilir. Yerel seçimlerin SP’nin iktidarını koruması bakımından kritik öneme sahip olduğu vurgulanmalıdır. Zira ülkede yaşam koşullarının kötüleşmesi, bu seçimlerin iktidar için zorlu geçeceğine işaret etmektedir. Bundan ötürü muhalefetin elinin güçlü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Muhalefetteki DP ve ÖP’nin çağrısıyla 12 Kasım 2022 tarihinde başkent Tiran’da hükümet karşıtı protestolar düzenlenmiştir. Hayat pahalılığı ve yolsuzlukla mücadeleyle ilgili talepler üzerine gerçekleşen gösteriye geniş bir katılımın olması dikkat çekmiştir. Protestoculara seslenen Meta, şunları söylemiştir:[1]
“Çabanız ve fedakarlıklarınızla bu ülkeyi ayakta tutan sizsiniz. Sizlerin hükümetten ve bu ülkedeki her bir ofisten her konuda sorumluluk talep etme hakkınız var. Ödediğiniz vergilerle hükümeti ve devleti siz ayakta tutuyorsunuz.”
Berisha ise yeniden iktidara gelmesi halinde memur ve emekli maaşlarını iki kat arttıracağının sözünü vererek halkı muhalefeti desteklemeye çağırmıştır.[2] Muhalefet destekçileri, Rama’yı istifaya çağırmıştır. Nitekim ülkede temel gıda ve akaryakıt fiyatlarına yüzde 8 oranında zam yapılmasıyla birlikte yüksek enflasyon rakamları günden güne yükselmeye devam etmektedir. Öyle ki; muhalefet, her yıl binlerce gencin daha iyi bir yaşam arayışıyla ülkeyi terk etmesinden Rama’yı sorumlu tutmaktadır. [3]
Seçime doğru ilerleyen süreçte muhalefet ile iktidar arasında bir diğer tartışma konusu da Durres (Dıraç) Limanı’nın işletilmesidir. Söz konusu liman için üç yıllık müzakerelerin ardından 10 Ağustos 2022 tarihinde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli “Eagle Hills Real Estate Development” adlı şirket ile “Albanian Seaports Development Company” arasında 2 milyar dolar değerinde bir işbirliği muhtırası imzalanmıştır. Rama, BAE’li şirketin işletmesini üstlendiği liman projesinin ekonomik kalkınmanın önünü açacağını belirterek 12 bin kişilik istihdam yaratılacağını ve projenin sadece Durres’ı değil; Arnavutluk’un Avrupa’daki imajını da etkileyeceğini öne sürmüştür.[4]
Muhalefet, Durres Limanı’nın işletmesinin Arap yatırımcılara “hediye edildiğini” iddia ederek Rama Hükümeti’ni eleştirmektedir. Projeye karşı çıkan Berisha, Rama’yı özelleştirme yasasını kendi çıkarları için kullanmakla suçlamıştır. Konuyla ilgili Berisha, “Durres Limanı, en az 3 milyar avro değerinde ama limanımızı ele geçirenler kim? Bunu bilen herhangi bir Arnavut var mı?” açıklamasında bulunmuştur.[5] Ayrıca Berisha, liman projesinin ülke ekonomik zarar verdiğini iddia ederek buna karşı çıkmaya devam edeceklerini; hatta protesto düzenleyeceklerini belirtmiştir.[6] Öyle ki; Berisha, 6 Aralık 2022 tarihinde düzenleyecekleri protesto gösterilerine AB devlet başkanlarını ve hükümetlerini de davet ederek “Arnavutların bugün sahip olduğu en büyük kamu varlığı, Durres Limanı’dır. Bu varlık, akıl almaz şekilde talan ediliyor.” ifadelerini kullanmıştır.[7]
Tüm bu gelişmeler doğrultusunda Berisha ile Meta’nın ortak hareket ettiği söylenebilir. Dolayısıyla bu tür protestoların yerel seçimler için bir nabız yoklaması ve gövde gösterisi niteliği taşıdığı ifade edilebilir
Ayrıca Rama’nın muhalefete karşılık verme konusunda zayıf olduğu da ileri sürülebilir. Bu da büyük belediyeleri elinde bulunduran Rama’nın söz konusu sorunlara karşı güçlü argümanlar geliştirmeye yöneleceğine işaret etmektedir. Nitekim Rama’nın yerel belediyeleri kaybetmesi halinde, iktidarının zayıflayacağını düşünmektedir. Üstelik bunun genel seçimleri de kaybetmesiyle sonuçlanması olasılık dahilindedir.
Bununla birlikte 1992-1997 yılları arasında Arnavutluk’un ikinci cumhurbaşkanı, 2005-2013 yılları arasında ise başbakan olarak görev yapan ve ülkede en uzun görevde bulunan lider olarak bilinen Berisha’ya yönelik 2021 yılında Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından yolsuzluk suçlamaları yöneltilmiş ve ABD’ye girişi yasaklanmıştır.[8] Dolayısıyla Berisha’nın Arnavutluk halkı nezdindeki imajını bu yerel seçimler vesilesiyle düzeltmeye çalıştığı söylenebilir.
Sonuç olarak Arnavutluk’ta 14 Mayıs 2023 tarihinde düzenlenecek seçimler için muhalefet, Tiran gibi büyük belediyeleri kazanmak amacıyla Rama Hükümeti’ne yüklenmeye devam edecektir. Ekonomi ve yolsuzluk konusunda dert yanan ülke vatandaşlarının ise muhalefetin protestolarla verdiği mesajları dikkate alacağı öngörülebilir. Çünkü ekonomik olarak zor günlerden geçen Arnavutluk halkı, çareyi yerel seçimlerde değişimden yana oy kullanarak arayabilir.
[1] “The Protest Ends: Berisha-Meta Accuses Rama, Protesters Break the Police Cordon”, Euronews Albania, https://euronews.al/en/live-hundreds-of-protestors-gather-in-front-of-the-democratic-party-headquarters/, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[2] “Tens oOf Thousands Of Albanians Protest Over Rising Costs”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/11/13/tens-of-thousands-protest-rising-costs-in-albanias-capital, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[3] Aynı yer.
[4] “MoU Signed for Port of Durres Development”, Exit, https://exit.al/en/2022/08/12/mou-signed-for-port-of-durres-development/, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[5] “Berisha: The Port of Durres İs Being Captured by the Rama-Vučič Clan with Lukashenko of Belarus”, Euronews Albania, https://euronews.al/en/berisha-the-port-of-durres-is-being-captured-by-the-rama-vucic-clan-with-llukashenko-of-belarus/, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[6] “Protest for the Port of Durres, Berisha: The Country’s National Wealth Is Severely Affected”, Euronews Albania, https://euronews.al/en/protest-for-the-port-of-durres-berisha-the-countrys-national-wealth-is-severely-affected/, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[7] “Berisha: The Next Protest of the Opposition Will Be on December 6”, Euronews Albania, https://euronews.al/en/berisha-the-next-protest-of-the-opposition-will-be-on-december-6/, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
[8] “ABD’den Arnavutluk Eski Cumhurbaşkanına Yolsuzluk Yaptırımı”, VOA, https://editorials.voa.gov/a/abd-den-arnavutluk-eski-cumhurbaskanina-yolsuzluk-yaptirimi/5945241.html, (Erişim Tarihi: 22.11.2022).
