25 Ekim 2022 tarihinde Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, resmi bir ziyaret için Kiev’e gitmiştir. Bu ziyaret, Rusya’nın askeri müdahalesinden bu yana Alman liderin Ukrayna’ya yaptığı ilk seyahat olmuştur. Steinmeier, Kiev’e vardığında Ukraynalılara seslenmiş ve Almanya’nın Ukrayna’yı ekonomik, siyasi ve askeri olarak destekleyeceğini belirtmiştir. Ayrıca Alman halkına da bir mesaj iletmiş ve Ukraynalıların yardıma ihtiyacı olduğunu söylemiştir. Bu kapsamda Steinmeier, “Ukrayna’daki insanlar için bu savaşın ne anlama geldiğini unutmayalım. Ne kadar acı ne kadar yıkım. Ukrayna’daki insanların bize ihtiyacı var.” açıklamasında bulunmuştur.[1]
Aslında Steinmeier’in 20 Ekim 2022 tarihinde Ukrayna’yı ziyaret etmesi planlanmıştır. Ancak Kiev’in bombalanması nedeniyle ziyaret iptal edilmiştir. Fakat bu süreçte diğer Batılı liderler, Kiev’i ziyaret etmeye devam etmiştir. Örneğin İsviçre Cumhurbaşkanı Ignazio Cassis, 20 Ekim 2022 tarihinde Ukrayna’nın başkentini ziyaret etmiştir. Cassis’in ziyaretinin amacı “askeri vaziyet, insani durum ve ülkenin yeniden inşası için yapılan hazırlık çalışmalar hakkında yerinde fikir edinmek” olarak açıklanmıştır.[2]
Hatırlanacağı üzere, 2022 yılının ilkbahar aylarında Steinmeier’ın ziyaretinin reddedilmesi nedeniyle Kiev ile Berlin arasındaki ilişkilerde gerginlik yaşanmıştır. Oysa ki 12 Nisan 2022 tarihinde Steinmeier; Polonya, Litvanya, Letonya ve Estonya’dan katılacak delegasyonlarla birlikte Kiev’e gitmeye hazırlanmış; lakin Ukrayna makamları, bu gezinin gerçekleşmesini istemediklerini açıklamıştı.
Ukrayna’nın Almanya Cumhurbaşkanı’yla ilgili tutumu, Steinmeier’in Dışişleri Bakanı olduğu dönemde Rusya’yla yakın ilişkiler kurulmasını savunmasından kaynaklanmıştır. Ayrıca Almanya Cumhurbaşkanı, Kuzey Akım-2 Projesi’nin ateşli bir destekçisiydi ve bu nedenle siyasi çevreler tarafından Rus-Alman ilişkilerinin mimarı olarak kabul edilmekteydi.[3]
Öte yandan söz konusu gelişmelerin ardından Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Almanya Cumhurbaşkanı kabul edilene kadar Ukrayna’yı ziyaret etmeyi düşünmediğini söylemiştir. Bu bağlamda Scholz, Ukrayna için bu kadar çok mali ve askeri yardım sağlayan Almanya’nın Cumhurbaşkanı’na uygulanan tutumun doğru olmadığını dile getirmiştir.[4]
Tüm bu gelişmelerin ardından 26 Ekim 2022 tarihinde Kiev’e ulaşan Steinmeier, aynı gün Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski’yle bir araya gelmiştir. Görüşmenin ana konularından biri Ukrayna’ya silah tedariki olmuştur. Bu çerçevede Steinmeier, “Cumhurbaşkanı’na iki MARS sisteminin transferinin yakında gerçekleşeceğine dair güvence verdim. Ayrıca Almanya, PzH 2000 obüslerimizden dördünü de sağlayacak.” demiştir. Buna ek olarak Steinmeier, biri zaten Ukrayna ordusunun bilançosunda yer alan dört yeni IRIS-T Hava Savunma Sistemi’ni Kiev’e vereceğini beyan etmiştir.[5]
Zelenski’ye göre Almanya, son zamanlarda resmi söylemini Ukrayna lehine değiştirmiştir. Zelenski, “Almanya’ya desteği için minnettarlığımı ifade etmek istiyorum. Çernihiv bölgesine yaptığınız ziyaretin yanı sıra Alman tarafının Çernihiv’in restorasyonuna katılmaya hazır olduğunun farkındayım. Ayrıca görüşmelerimizin sonuçlarından da memnunum.” yorumunu yapmıştır.[6]
Anlaşılacağı üzere Berlin yönetimi, Ukrayna politikasını değiştirmektedir. Oysa geçmişte Almanya, Rusya’yla ilişkilerini daha fazla dikkate almaktaydı. Nitekim Berlin yönetiminin gerçekleştirdiği silah yardımı da Kiev’in beklentilerinin altındaydı. Bu da Ukrayna’nın Almanya’ya yaklaşımını etkilemiş ve Kiev’i Londra’yla yakın münasebetler geliştirmeye itmiştir.
Bahse konu olan durum nedeniyle Almanya, arka planda kalmamak için Ukrayna’ya silah tedarik etse de savaşın akıbetini değiştirecek yardımlarda bulunmaktan da imtina etmiştir. 2022 yılının Ekim ayında ise Berlin’in politika değişikliğine gitmesine sebebiyet verecek üç gelişme yaşanmıştır. Bunlardan ilki, Rusya’nın savaşta istediği başarıyı elde edememesi ve bu nedenle de Berlin nezdinde prestij kaybetmesidir. Bu da Almanya’yı Moskova’yla ilişkilere ehemmiyet arz etme tercihinden uzaklaştırmıştır.
İkincisi, Almanya-Rusya ilişkilerinin en temel bileşeni olan enerji işbirliği sona erme noktasına gelmektedir. Zira Moskova yönetimi, bir yandan Almanya ekonomisine zarar vermek için doğalgaz akışını keserken; diğer taraftan da Alman-Rus işbirliğinin sembolü olan Kuzey Akım-1 ve Kuzey Akım-2 Doğalgaz Boru Hatları sabote edilerek kullanılmaz hale getirilmiştir. Bu da Almanya’nın Rusya merkezli enerji politikasını değiştirmek zorunda kalmasına yol açmıştır.
Üçüncüsü, Avrupa adına Ukrayna politikasına liderlik yapmaya çalışan İngiltere’nin siyaseten istikrarsız bir dönemden geçmesinin Berlin tarafından fırsat olarak görülmesidir. Steinmeir’in Dışişleri Bakanı olarak da görev yapmış ve Ukrayna’yı bilen biri olarak Avrupa liderlik mücadelesi ve kıtanın Avrupa politikasını şekillendirme hususunda avantaj elde etmeye çalıştığı söylenebilir.
Sonuç olarak Almanya, Ukrayna’yla olan münasebetlerini onarmak ve Ukrayna’nın geleceğinde söz sahibi olmak istemektedir. Bu yüzden de Berlin yönetimi, söz konusu ülkeye ilişkin politikasını gözden geçirmiştir. Bu da Almanya’nın Ukrayna’nın desteklenmesi noktasında ön plana çıkan aktörlerden biri haline gelebileceğine işaret etmektedir.
[1] “Президент Германии Штайнмайер впервые приехал в Киев с момента вторжения РФ”, Focus, https://focus.ua/politics/534260-prezident-germanii-shtaynmayer-vpervye-priehal-v-kiev-s-momenta-vtorzheniya-rf-foto, (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
[2] “Президент Швейцарии посетил Украину”, TASS, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/16105089, (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
[3] “Штайнмайеру в Киеве не рады: Зеленский не желает встречаться с немецким президентом”, Focus, https://focus.ua/world/512128-shtaynmayeru-v-kieve-ne-rady-zelenskiy-ne-zhelaet-vstrechatsya-s-nemeckim-prezidentom, (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
[4] “Шольц назвал отказ Киева Штайнмайеру препятствием своему визиту на Украину”, İzvestiya, https://iz.ru/1329402/2022-05-03/sholtc-nazval-otkaz-kieva-shtainmaieru-prepiatstviem-svoemu-vizitu-na-ukrainu, (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
[5] “Штайнмайер пообещал Украине скорую передачу РСЗО MARS и гаубиц”, Post Factum, https://postfactum.info/politics/shtaynmayer-poobeschal-ukraine-skoruyu-peredachu-rszo-mars-i-gaubic-12584.html, (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
[6] Aynı yer.
