Türkmenistan Dışişleri Bakanı Sayın Raşid Meredov, beraberindeki bir heyetle Afganistan’ın başkenti Kabil’i ziyaret etmektedir. Taliban’ın atadığı Dışişleri Bakan Vekili Amir Khan Muttaki, Türkmen Dışişleri Bakanı’nı havalimanında karşılayarak Aşkabat yönetimine verdiği önemi ortaya koymuştur. 30-31 Ekim 2021 tarihlerini kapsayan ziyarette tarafların çeşitli konuları görüşmeleri beklenmektedir. Taliban tarafından yapılan açıklamaya göre, ele alınacak ana konulardan biri Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan Doğalgaz Boru Hattı’dır (TAPI). Ziyarete TAPI Projesi Başkanı da iştirak etmiştir.[1]
Türkmenistan Dışişleri Bakanı’nın bu ziyaretinin hem ikili ilişkilerde hem de bölgesel denklemlerde üç temel önemli noktasının bulunduğunu söylemek mümkündür. Öncelikle Türkmenistan’ın dış politika dinamiklerinden biri ticarette bulunduğu ülkelerin sayısını arttırmaktır. Bu süreçte doğalgaz rezervleri bakımından dünyanın dördüncü ülkesi olan Türkmenistan, arz güvenliğini güçlendirmeyi ve çeşitlendirmeyi amaçlamaktadır. Bunun için de doğalgaz boru hatlarının ve pazarlarının güvenliklerini sağlamaya çalışmaktadır.
Afganistan’a düzenlenen bu ziyaret bu bağlamda TAPI Projesi’nin hayata geçirilmesi ve Afganistan, Pakistan ve Hindistan’la enerji ticareti yapılması konusunda akıllıca bir hamle olmuştur. Ayrıca 2016 yılından beri hayata geçirilmesi planlanan proje kapsamında Türkmenistan, üzerine aldığı yükümlülüğü yerine getirerek arz ve güzergâh güvenliğini sağlamayı da amaçlamaktadır.
Türkmenistan’ın Pakistan ve Hindistan gibi aktörlere enerji ihraç etmesi, yeni bir güzergâh demektir. Bu çerçeveden bakıldığında, Aşkabat’ın önemli ve oldukça yerinde bir adım attığı söylenebilir. Söz konusu ziyaret, Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbangulı Berdimuhamedov’un bölgesel gelişmelere karşı kayıtsız kalmadığını ve ilk hamleyi yapmaktan çekinmediğini de göstermektedir. Diğer yandan Türkmenistan Dışişleri Bakanı Sayın Raşid Meredov’un Kabil ziyareti, henüz tanınmamış olsa bile, Afganistan’ın artık bölgedeki aktörler tarafından kabul gördüğü söylenebilir.
Asya’nın kalbinde bulunan Afganistan, yıllarca çeşitli nedenlerle göz ardı edilmiş ya da dışlanmıştır. Ancak günümüzde bunun değişmeye başladığı anlaşılmaktadır. Bu da bölge ülkelerinin temelde dostluk ve karşılıklı çıkar üzerinden hareket etmesiyle mümkün olmaktadır.
Hiç kuşkusuz Afganistan’ın böylesi projelere dahil edilmesi, bölgesel istikrar için önemli bir katkıdır. Bu adım da yalnızca Afganistan’da değil; Orta ve Güney Asya’da da barış, güvenlik, refah ve istihdamı arttıracak güçlü ekonomilerin tesisi açısından ciddi bir gelişmedir. Afganistan’ın işbirliklerine ve projelere dahil edilmesi, Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbangulı Berdimuhamedov’un ve Türkmenistan dış politikasının en mühim adımlarından ve başarılarından biridir. Türkmenistan’ın izlediği bu yapıcı ve barışçıl politika hem diğer bölge ülkeleri hem de uluslararası toplum tarafından saygı ve takdirle karşılanmaktadır.
Türkmenistan’ın günümüzde benimsediği tutum, Asya’nın yükselişinin ortak çıkarlar ve karşılıklı saygı çerçevesinde olduğunu bir kez daha göstermektedir. Yıllar boyunca izlenen sömürgeci politikalara karşı Aşkabat, kazan-kazan anlayışının en yalın halini sunmaktadır. Afganistan’ın istikrara kavuşması ve Orta Asya ile Güney Asya arasındaki bağların güçlendirilmesi için TAPI’nin en kısa zamanda hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bu da Türkmenistan’ın önceliklerinden biridir. Böylece bölgesel işbirliği derinleşirken; tehditlerin bertaraf edilmesi de kolaylaşacaktır. Anlaşılacağı üzere, Aşkabat yönetimi, bu süreçte önemli bir öncü rol ve tarihi misyon üstlenmektedir.
[1] “Turkmenistan FM in Kabul for Two-Day Visit”, Tolo News, https://tolonews.com/afghanistan-175228, (Erişim Tarihi: 30.10.2021).
