Tarih:

Paylaş:

ABD’nin Yeni Oyunu: Türkiye’nin Güneyinde “Arap-Kürt İttifakı” mı?

Benzer İçerikler

ABD’nin aslında sadece Esad’ı değil, Türkiye’yi de hedef aldığı bir kez daha görülmüştür. ABD ilk fırsatta Türkiye’yi yeniden kazanma peşindedir ve bu konuda yalnız değildir. Avrupa Birliği ve NATO ile ortak bir dayanışma içerisinde hareket ettiği dikkatlerden kaçmamaktadır. Suriye’deki hedeflere yönelik saldırı sonrası yaşananlar bunu bir kez daha teyit etmektedir.

Saldırının mükemmel bir şekilde gerçekleştiğini söyleyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, “Bu saldırıyla Türkleri Ruslardan ayırdık. Türkler kimyasal silahları kınadı.” ifadeleri ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in açıklaması ve Wall Street Journal (WSJ) gazetesinde yer alan bir son dakika haberi bu kapsamda aynı kapıya çıkmakta.

Macron’un açıklaması kısaca yukarıda yer aldığı gibi. NATO Genel Sekreteri ise ana hatlarıyla şunları söylüyor: 1) ABD, Fransa ve İngiltere’nin Suriye’ye düzenlediği hava operasyonu Esad rejimi ve destekçileri Rusya ve İran’a verilen açık mesajdı. 2) Türkiye’nin operasyona desteği memnuniyet verici. 3) Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması ulusal bir karardır. 4) Türkiye ile çalışmaya devam edeceğiz.

Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, ABD’nin Suriye’deki askerlerinin çekilmesinin ardından Araplardan oluşan bir birlik kurmayı planladığını bildirdi. Üstelik Arap birliği bölgedeki terör örgütü IŞİD’in temizlenmesinin ardından hayata geçirilecek. Bu arada, ABD Savunma Bakanlığının (Pentagon) 2019 bütçesinde Suriye’de PYD terör örgütünün de dahil olduğu 60 ila 65 bin kişilik bir gruba silah ve mühimmat talebinde bulunduğuna yönelik haberi de bu kapsamda not etmek gerekiyor.

Peki, tüm bu gelişmeler neye işaret ediyor, bunları nasıl okumak gerekir. Sıralayalım:

ABD/Batı, Türkiye-Rusya-İran üçlüsünden; bir diğer ifadeyle Astana-Soçi süreçlerinden, bunun operasyonel anlamda sahaya ve diplomasi masasına yansımasından, oyun bozuculuğundan ciddi anlamda rahatsızdır.

ABD/Batı, bu üçlü arasındaki işbirliğini bozmak istemektedir. Birçok açıdan Türkiye buradaki en zayıf halka olarak görülmektedir. Bu hususta ABD/Batı’nın sahip olduğu sonuç alıcı deneyimler fazlasıyla cesaretlendirici bir rol oynamaktadır.

Türkiye-Rusya-İran üçlüsü arasında devam eden “güven sorunu”, ABD/Batı açısından sonuna kadar değerlendirilmesi gereken önemli bir fırsat olarak görülmektedir. Nitekim Macron’un saldırı sonrası yaptığı çıkışın ve NATO Genel Sekreteri’nin yaptığı açıklamaların temel hedefinin bu sorunu daha da derinleştirmek olduğu dikkatlerden kaçmamaktadır.

Türkiye-Rusya-İran üçlüsü halen hassas bir zemin üzerinde hareket etmektedir. 24 Kasım 2015’te yaşanan kriz bu bağlamda fazlasıyla cesaret verici olmaya devam etmektedir. ABD/Batı böylesi yeni bir krizin peşindedir. Rusya ve İran bunun için provoke edilmeye çalışılmaktadır.

Üçlü ilişkilere özellikle Türkiye boyutuyla hâkim olan zorakilik ve kırılganlığın temelinde ABD/Batı tehdidi algısı belirleyici bir yere sahiptir. Bu algıyı kırmak için ABD/Batı son dönemde bir takım adımlar atmaktadır. Bunun başında da devamlı surette “işbirliği” çağrıları ve “birliktelik” mesajları gelmektedir.

2019 bütçesi ve ABD askerlerinin yerine bir Arap Ordusu çıkışı ise Türkiye’ye mevcut tavrını devam ettirmesi halinde “Kürt-Arap İttifakı”nı içine alan daha büyük bir problemin ortaya çıkışıyla ilgili bir ihtar gibi durmaktadır.

Bir diğer ifadeyle, Türkiye’nin güneyine, Suriye’nin kuzeyine yerleştirilmesi gündeme gelen “Arap Gücü” Ankara’yı işbirliğine zorlamaya yönelik planın 2013’ten bu yana (Mısır’daki askeri darbe ve sonrası) devam eden bir başka versiyonudur. Bu plan ile Türkiye-Arap Dünyası bir kez daha karşı karşıya getirildiği gibi, bölge Kürtlüğü ile de sorunu derinleştirilmek istenilmektedir. Bu husus, BOP’taki iki devlet oluşumu ve bunların hami güçlerini akıllara getirmektedir.(Bu arada hatırlatalım, Türkiye ABD’ye DEAŞ’ı temizlemek için Cidde merkezli “İslam Ordusu” ile “biz bu işi yaparız, sen salla PYD-YPG/PKK terör örgütünü” dediğinde, o zaman Washington “olmaz” demişti. Peki, şimdi değişen ne?)

Rolünü Abartan Fransa Ne Yapmaya Çalışıyor?

Bu krizde Çin kadar dikkat çeken bir diğer aktör de kuşkusuz Fransa oldu. Gerçi Fransa Arap Baharı’ndan bu yana kendisine rol çalma peşinde. Bunu tek başına yapamayacağını bildiği için de kriz fırsatçılığı yapıyor ve kendisine gereğinden fazla önem atfediyor.

Fransa’nın ABD ve Almanya’ya rağmen bir şey yapamayacağını sağır sultan bilirken, Macron’un bu çıkışlarını nasıl değerlendirmek gerekir? Aslında cevap çok basit: Kompleks! İngiltere’nin çok kutuplu bir dünya için kendisine yeni bir yol haritası çizdiği, Almanya’nın kararlı bir şekilde bu politikasını sürdürdüğü bir dönemde Fransa’nın bunun dışında kalması pek mümkün değil.

Açıkçası, Fransa bir kutup olmak istiyor; fakat gücü yok. Daha da ötesi başta Trump olmak üzere hiç kimse onu ciddiye almıyor. Dolayısıyla Fransa’nın tek başına bir rol oynayabilmesi mümkün değil. Bunun için kendisini olduğundan daha fazla güçlü-önemli bir aktör göstermek suretiyle bu hedefine ulaşmak istiyor. Trump ile birlikte hareket etme “mecburiyeti” de bundan kaynaklanıyor.

Dolayısıyla Fransa “çakal-sırtlan karışımı” bir tutum sergilemek suretiyle, kendisine bir çıkar alanı elde etmeye çalışıyor. Fakat bu çıkışları onu Batı’nın kullanılabilir, istenmeyen adamı rolüne itebilir; özellikle de ABD-Almanya ikilisi açısından. En azından Almanya Fransa’nın bu tür çıkışlarını uzun bir süre daha kaldıramaz.

Ve son bir husus: Macron’un ülkesinin ABD ve İngiltere ile birlikte Suriye’ye saldırarak Türkiye’yi Rusya’dan ayırdığını söylemesi, ABD’nin çok da arzulamadığı açık bir itiraftır. Daha da ötesi ABD politikalarını ya da Trump’ı yönlendiren bir ülke/lider imajı çizmesi de bardağı taşıran son damlalardan birine benzemektedir.

Açıkçası, Fransa hiç bu hallere düşmemişti. Yazık!

Prof. Dr. Mehmet Seyfettin EROL
Prof. Dr. Mehmet Seyfettin EROLhttps://www.ankasam.org/author/mse/?lang=en
1969 Dörtyol-Hatay doğumlu olan Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden 1993 yılında mezun oldu. BÜ’de 1995 yılında Yüksek Lisans çalışmasını tamamlayan Erol, aynı yıl BÜ’de doktora programına kabul edildi. Ankara Üniversitesi’nde doktorasını 2005’de tamamlayan Erol, 2009 yılında “Uluslararası İlişkiler” alanında doçent ve 2014 yılında da Profesörlük unvanlarını aldı. 2000-2006 tarihleri arasında Avrasya Stratejik Araştırmaları Merkezi (ASAM)’nde görev yapan Erol, 2009 yılında Stratejik Düşünce Enstitüsü’nün (SDE) Kurucu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinde bulundu. Uluslararası Strateji ve Güvenlik Araştırmaları Merkezi (USGAM)’nin de kurucu başkanı olan Prof. Erol, Yeni Türkiye Stratejik Araştırmalar Merkezi (YTSAM) Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Başkanlığını da yürütmektedir. Prof. Erol, Gazi Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi (GAZİSAM) Müdürlüğü görevinde de bulunmuştur. 2007 yılında Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı “Türk Dünyası Hizmet Ödülü”nü alan Prof. Erol, akademik anlamdaki çalışmaları ve medyadaki faaliyetlerinden dolayı çok sayıda ödüle layık görülmüştür. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: 2013 yılında Çağdaş Demokratlar Birliği Derneği tarafından “Yılın Yazılı Medya Ödülü”, 2015 yılında “APM 10. Yıl Hizmet Ödülü”, Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “2015 Yılın Basın-Fikir Ödülü”, Anadolu Köy Korucuları ve Şehit Aileleri “2016 Gönül Elçileri Medya Onur Ödülü”, Yörük Türkmen Federasyonları tarafından verilen “2016 Türkiye Onur Ödülü”. Prof. Erol’un 15 kitap çalışması bulunmaktadır. Bunlardan bazılarının isimleri şu şekildedir: “Hayalden Gerçeğe Türk Birleşik Devletleri”, “Türkiye-AB İlişkileri: Dış Politika ve İç Yapı Sorunsalları”, “Avrasya’da Yeni Büyük Oyun”, “Türk Dış Politikasında Strateji Arayışları”, “Türk Dış Politikasında Güvenlik Arayışları”, “Türkiye Cumhuriyeti-Rusya Federasyonu İlişkileri”, “Sıcak Barışın Soğuk Örgütü Yeni NATO”, “Dış Politika Analizinde Teorik Yaklaşımlar: Türk Dış Politikası Örneği”, “Krizler ve Kriz Yönetimi: Aktörler ve Örnek Olaylar”, “Kazakistan” ve “Uluslararası İlişkilerde Güncel Sorunlar”. 2002’den bu yana TRT Türkiye’nin sesi ve TRT Radyo 1 (Ankara Radyosu) “Avrasya Gündemi”, “Stratejik Bakış”, “Küresel Bakış”, “Analiz”, “Dosya”, “Haber Masası”, “Gündemin Öteki Yüzü” gibi radyo programlarını gerçekleştirmiş olan Prof. Erol, TRT INT televizyonunda 2004-2007 yılları arasında Arayış, 2007-2010 yılları arasında Kanal A televizyonunda “Sınır Ötesi” ve 2020-2021’de de BBN TÜRK televizyonunda “Dış Politika Gündemi” programlarını yaptı. 2012-2018 yılları arasında Millî Gazete’de “Arayış” adlı köşesinde dış politika yazıları yayımlanan Prof. Erol’un ulusal-uluslararası medyada çok sayıda televizyon, radyo, gazete, haber siteleri ve dergide uzmanlığı dahilinde görüşlerine de başvurulmaktadır. 2006-2018 yılları arasında Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde ve Ankara Üniversitesi Latin Amerika Araştırmaları Merkezi’nde (LAMER) de dersler veren Prof. Erol, 2018’den bu yana Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi olarak akademik kariyerini devam ettirmektedir. Çok sayıda dergi ve gazetede yazıları-değerlendirmeleri yayımlanan; Avrasya Dosyası, Stratejik Analiz, Stratejik Düşünce, Gazi Bölgesel Çalışmalar, The Journal of SSPS, Karadeniz Araştırmaları, gibi akademik dergilerde editörlük faaliyetlerinde bulunan Prof. Erol, Bölgesel Araştırmalar, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları, Gazi Akademik Bakış, Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri, Demokrasi Platformu dergilerinin editörlüklerini hali hazırda yürütmektedir. 2016’dan bu yana Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Kurucu Başkanı olarak çalışmalarını devam ettiren Prof. Erol, evli ve üç çocuk babasıdır.