Tarih:

Paylaş:

19. Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi

Benzer İçerikler

13-14 Haziran 2019 tarihlerinde Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) 19. zirvesi gerçekleştirilmiştir. ŞİÖ Zirvesi’ne örgüte üye olan ve gözlemci statüsünde bulunan ülkelerin tamamı katılım sağlamıştır. İkili ilişkilerde sorun yaşayan İran ile Tacikistan ve geçtiğimiz aylarda savaşın eşiğinden dönen Hindistan ile Pakistan da söz konusu zirvede devlet başkanı düzeyinde temsil edilmiştir. Zirvede, liderler arasındaki ikili ve üçlü toplantılara ek olarak dar ve geniş katılımla yapılan görüşmelerden sonra, 22 anlaşma ve Bişkek Deklarasyonu imzalanmıştır. Yapılan görüşmeleri ise 443’ü yabancı uyruklu olmak üzere 500’den fazla gazeteci takip etmiştir.

ŞİÖ Zirvesi’ne üye ve gözlemci ülkelerin liderlerinin tam kadro katılım sağlaması, örgütün uluslararası politikadaki ağırlığının arttığını göstermektedir. Nitekim Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere çeşitli uluslararası örgütlerin temsilcilerinin de zirvede hazır bulunması, ŞİÖ’nün uluslararası kamuoyu tarafından dikkatle takip edildiğini gözler önüne sermiştir. Zirveyi önemli kılan bir diğer husus ise Kazakistan Cumhurbaşkanı’nın katılımı olmuştur. Çünkü Kasım Jomart Tokayev, seçilmiş Cumhurbaşkanı olarak ilk ziyaretini ŞİÖ Zirvesi’ne katılmak amacıyla Bişkek’e yapmıştır.

Bişkek’te imzalanan anlaşmaların çoğunlukla ŞİÖ’nün BM başta olmak üzere uluslararası örgütlerle işbirliğini güçlendirecek anlaşmalardan oluşması da dikkat çekicidir. Uluslararası örgütlerle imzalanan bu anlaşmalar, ŞİÖ’nün Avrasya coğrafyasında etkin bir oyuncu olma çabası şeklinde yorumlanabilir.

Söz konusu zirvenin açılışında Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov tarafından ŞİÖ’nün çok kutuplu dünyanın kurulmasındaki önemine vurgu yapılması da örgütün hedeflerini net bir biçimde ortaya koymuştur. Zira çok kutuplu dünyanın inşasında ŞİÖ’nün büyük bir sorumluluk üstleneceği öngörülmektedir.

Kendisini tek kutuplu dünyanın lideri olarak gören Amerika Birleşik Devletleri’yle (ABD) gerginlik yaşayan İran açısından bakıldığında ise ŞİÖ, Tahran’ın gözlemci statüsünü kullanarak ve mümkünse üye olarak sırtını dayamak istediği bir örgüt şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Nitekim Bişkek’te Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’le görüşen İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD’nin kendilerine uyguladığı yaptırımları “ekonomik terör” şeklinde tanımlamış ve bahsi geçen ülkelerden destek istemiştir. Uzun zamandır Tahran’ın gündeminde olan ŞİÖ üyeliği konusunda ise somut bir adım atılmamış ve İran’ın üyeliği bir başka bahara kalmıştır.

Aslında ŞİÖ üyesi devletlerin çoğu, ABD’yle ilişkilerinde çeşitli sorunlar yaşamaktadır. Zaten ABD’nin uyguladığı yaptırımlar da sadece İran’ı değil; Rusya, Çin ve Hindistan’ı da etkilemektedir. Yaptırımlara ilişkin örgüt üyesi ülkeleri ilgilendiren bir diğer konu da S-400 Hava Savunma Sistemleri’nin teminidir. Çünkü Rusya’nın ürettiği S-400’leri Çin’in yanı sıra örgütle bağlantısı bulunan Hindistan ve İran gibi ülkelerin de talep edebileceği konuşulmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’nin S-400’leri satın alması, ŞİÖ üyesi ülkeleri cesaretlendiren bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir.

Zirve, Kırgızistan açısından başarılı bir organizasyon olarak kayıtlara geçmiş ve iç politikada da Ceenbekov yönetiminin konumunu güçlendirmiştir. Zirve çerçevesinde Bişkek yönetimi, muhataplarıyla onlarca ikili anlaşma yapmıştır. Dahası Putin ve Cinping’in Kırgızistan ziyaretlerinin Ceenbekov’un Cumhurbaşkanı olduğu dönemde gerçekleşmiş olması da Kırgız liderin ülke içindeki saygınlığını arttırmıştır. Ayrıca bu ziyaretler kapsamında Bişkek’te Kırgız-Çin, Kırgız-Rus, Kırgız-Hint iş forumları da gerçekleşmiştir. Kırgızistan tarım ürünlerinin Çin pazarına ihraç edilmeye başlanması ve Hindistan’ın Kırgızistan’a 200 milyonluk kredi açması ise zirve çerçevesinde Kırgızistan’ın elde ettiği en somut kazanımlar olarak ifade edilebilir.

Neticede ŞİÖ Bişkek Zirvesi, başarılı bir şekilde tamamlanmıştır. Kurulduğu günden bu yana tam olarak kurumsallaşamayan ve küresel sorunlar karşısında pasif kalan ŞİÖ’nün uluslararası alanda meydana gelen gelişmeler ve üye devletlerin tutumlarından dolayı giderek etkili bir uluslararası örgüte dönüştüğü ifade edilebilir. ŞİÖ, ilerleyen dönemlerde başta Avrasya olmak üzere dünya genelinde başat örgütlerden birine dönüşebilir. 20. ŞİÖ Zirvesi ise Rusya’nın Çelyabinsk şehrinde 22-23 Temmuz 2019 tarihlerinde gerçekleştirilecektir.